آریا جوان -
این اتاق با چیدن یازده ردیف لوحهای سنگی با اندازهای نسبتاً منظم ساخته شده و سقف آن از سنگهایی بزرگ و تخت تشکیل شده بود. دیوارهای داخلی نیز با گچ اندود شده بودند. درون آرامگاه، تابوتی مفرغی بهشکل U و شبیه وان حمام قرار داشت که بقایای اسکلتی یک فرد، بستههایی از منسوجات پنبهای، تعداد زیادی پلاک طلایی نازک، یک حلقۀ طلایی، یک خنجر و لولهای نقرهای برای نوشیدن و صافکردن مایع را در خود داشت. بیرون از تابوت نیز مجموعهای متنوع از اشیای فلزی قرار داشت؛ از جمله یک شمعدان، یک جام نوشیدنی و یک کاسهٔ بزرگ مفرغی دارای نقش و نگار.
تابوت مفرغی که جسد فرد در آن قرار داده شده بود
در میان اشیای بینظیرِ آرامگاه اَرجان، حلقۀ طلایی جایگاهی کاملاً برجسته دارد؛ اثری که هم از نظر هنری و هم از نظر معناشناختی، یکی از شاخصترین نمادهای هویت صاحب آرامگاه بهشمار میرود؛ حلقهای که به دلیل دارا بودن نمادهای قدرت و پادشاهی به نام «حلقۀ قدرت ارجان» شناخته میشود.
این شیء طلایی در ناحیۀ سینهٔ متوفی یافت شد و بهدلیل نبود اصطلاح دقیقتر، در پژوهشها «حلقه» نام گرفته است، هرچند شکل آن با حلقههای معمول تفاوت دارد. ساختار آن از بخشی لولهای و خمیده تشکیل شده که در دو انتها به صفحات دیسکمانندِ پهن ختم میشود. هر دو دیسک کاملاً یکسان تزئین شدهاند و همین تقارن، از همان ابتدا بر جنبهٔ نمادین و آیینیِ آن تأکید میکند.
نقش روی حلقۀ قدرت که دو شیر بالدار و یک درختچۀ نخل را نشان میدهد
بر سطح هر دیسک، صحنهای دقیق و پرجزئیات نقش شده است: دو شیر بالدار، بهصورت قرینه و آیینی، روبهروی یکدیگر ایستادهاند و در میان آنها درختچهای کوچک بهشکل نخل دیده میشود. این ترکیب بر زمینهای کوهستانی قرار دارد و کل صحنه درون نواری دایرهای با نقش طنابی محصور شده است. چینش عناصر، یادآور زبان تصویریِ هنر درباری و نمادهای قدرت، محافظت و نظم کیهانی در سنتهای عیلامی و آشوری است.
حلقهٔ طلایی اَرجان وزنی برابر با ۲۳۷ گرم دارد و ابعاد آن حدود ۱۷۶ میلیمتر ارتفاع و ۱۱۲ میلیمتر عرض برآورد شده است؛ اندازههایی که نشان میدهد با شیئی کاملاً تشریفاتی و نمادین روبهرو هستیم، نه زیوری روزمره. کیفیت بالای ساخت، دقت در حکاکی و هماهنگی کامل عناصر تصویری، این اثر را به محصول کارگاهی نخبه و درباری نسبت میدهد.
کتیبهای نئوعیلامی که بر این حلقه حک شده، نام صاحب آن را آشکار میکند: «کیدینهوتران، پسرِ کورلوش». همین کتیبه، حلقه را از یک شیء صرفاً هنری فراتر میبرد و آن را به سندی هویتی و تاریخی تبدیل میکند؛ نشانهای از جایگاه اجتماعی، شأن سیاسی و احتمالاً نقش آیینیِ فردی که در این آرامگاه به خاک سپرده شده است.
جام برنزی یافت شده در مقبره
از نظر سبکی، حلقۀ طلایی اَرجان با کاسه، شمعدان و جامِ یافتشده در آرامگاه، هماهنگی چشمگیری دارد؛ تا آنجا که پژوهشگران احتمال میدهند همگی ساختهٔ یک کارگاه واحد و شاید حتی به دست یک هنرمند باشند. این اثر نمونهای شاخص از آن چیزی است که «مکتب هنری اَرجان» نام گرفته: هنری که آموزشهای آشوری را با سنتهای بومیِ عیلامی درهم میآمیزد و زبانی تصویریِ تازه و مستقل میآفریند.
در نهایت، حلقۀ طلایی اَرجان نهتنها یک شاهکار فلزکاریِ سدههای هفتم و ششم پیش از میلاد است، بلکه سندی گویا از تداوم فرهنگی، قدرت نمادپردازی و نقش فعال عیلام در شکلگیری جهان فکری و هنریِ پیشاهخامنشی بهشمار میآید؛ حلقهای که گذشتهٔ عیلامی را به آیندهٔ ایران باستان پیوند میزند.