چاپ

آریا جوان - سهم 1401 از کرونا، دو موج اُمیکرونی بود؛ موج‌های هفتم و هشتم کووید19 در کشور که ناشی از تاخت و تاز زیرسویه‌های اُمیکرون بودند که خوشبختانه چندان هم طولانی نشدند...

سه سال از زمانیکه کووید19 با شهرت ویروس تاج‌دار و به عنوان پاندمی قرن در کشورمان شناسایی شد، می‌گذرد؛ بیماری که از چین آغاز شد و حالا قدم به چهار سالگی گذاشته است. کووید19 در جهان تاخت و تاز کرد و جان گرفت. در ایران هم پیش رفت و هشت موج بیماری را با شدت و ضعف‌های مختلف و هر بار با واریانت‌هایی متفاوت ایجاد کرد و در این سه سال و هشت موج، تاکنون بیش از 7 میلیون و 585 هزار نفر را مبتلا کرده و جان بیش از 145 هزار و 220 تن از هموطنان‌مان را گرفته است.
فریبِ اُمیکرونی
در سالی که گذشت، اما ویروس تاج‌دار رفتارهایی متفاوت را از خود نشان داد؛ به طوری که بعد از پنج موج کرونایی که با واریانت‌های ووهان که دو پیک را در کشورمان آفرید، بتا، آلفا و دلتا، سپری شد و بعد از انجام واکسیناسیون‌های گسترده، تغییر رویکرد داد و در موج ششم اُمیکرونی که از اواخر بهمن ماه 1400 آغاز شد، انعطافی برای بقا نشان داد. البته هرچند که تصور می‌شد اُمیکرون سویه‌ای آرام و خفیف باشد و همین تصور موجب شد تا عده‌ای رعایت پروتکل‌های ضدکرونا و حتی استفاده از ماسک را کنار بگذارند، اما اُمیکرون فریبی جدید در چنته داشت و آن هم تاختن به سوی کودکان بود؛ به طوری که بیماری‌زایی این سویه در کودکان بالاتر از سویه‌های قبلی بود و تخت‌های بستری بیمارستان‌های کودکان را یک به یک با علائم کرونایی پر کرد.
البته شدت بیماری‌زایی اُمیکرون بسیار کمتر از چیزی بود که در سویه‌های قبلی دیده بودیم، اما گسترش و سرعت بیماری‌زایی آن بیشتر بود و در نتیجه در جهان غالب شد. ویروسی که هرچند شدت بیماری‌زایی کمتری داشت، اما همه را از قدرت سرایت‌پذیری بالایش غافل کرد و در بهمن ماه 1400 موج ششم کرونا را در کشور رقم زد و بیماری‌زایی وسیع خود را که عمدتا هم کودکان را درگیر می‌کرد، شروع کرد؛ به طوری که متخصصان حوزه درمان کودکان و کارشناسان حوزه سلامت، اعلام می‌کردند که گروه هدف امیکرون گروه سنی زیر 12 سال است.
1401، امواج هفتم و هشتم و ادامه دردسرهای اُمیکرون
تاکنون که وارد چهارمین سال همزیستی با کرونا شده‌ایم، اُمیکرون آخرین سویه نگران کننده کرونا از نظر سازمان جهانی بهداشت بوده است که ابتدا B.1.1.529 نامیده می‌شد و حالا دیگر به مهم‌ترین و شایع‌ترین سویه ویروس کرونا در بسیاری از کشورهای جهان تبدیل شده است. واریانت اُمیکرون، نه‌تنها خودش را غالب کرد، بلکه با جهش‌های فراوانی که داشت، زیرسویه‌های مهمی را ایجاد کرد که برخی از آن‌ها در جهان همه‌گیر شده و موج‌های جدیدی را ایجاد کردند؛ ساب واریانت‌هایی مانند BA2، BA4، BA5، BA2.75 زیرسویه‌هایی از اُمیکرون بودند که در سال 1401 در کشورمان چرخیدند و موج هفتم کرونا را در تیر و مرداد ماه 1401 رقم زدند. در این موج زیرسویه BA5 نیز به عنوان ویروس غالب شناخته شد.
آغاز تزریق دز چهارم واکسن کرونا
باتوجه به موارد ابتلا، بستری و فوتی که ناشی از کرونا و در موج هفتم بیماری در کشورمان رخ داد، در اواخر تیر ماه 1401، در کمیته ملی واکسیناسیون موضوع واکسیناسیون دز چهارم علیه کرونا مطرح شد؛ به طوری که اعلام شد که همه افراد بالای 18 سال صرف نظر از اینکه چند دز واکسن دریافت کردند، اگر شش ماه از دز آخرشان گذشته، نوبت چهارم‌شان را دریافت کنند. برای افراد 12 تا 18 سال هم مطرح شد که در صورتیکه در گروه‌های پرخطر هستند، دز یادآور را دریافت کنند.
کاهش رعایت‌های اجتماعی در موج هفتم کرونا
در همین موج بود که کمیته علمی کشوری مقابله با کرونا نیز توصیه کرد که با توجه به بالا بودن سرایت‌پذیری زیرسویه‌های اُمیکرون، مردم به ویژه در شهرهای قرمز که به عنوان شهرهای پرخطر کرونایی محسوب می‌شدند، حتی در فضاهای باز هم از ماسک استفاده کنند و سایر شهرها هم در اماکن بسته حتما ماسک استفاده کنند. همچنین بر ضرورت تزریق دز چهارم واکسن کرونا به عنوان دز یادآور نیز بارها و بارها تاکید و تزریق دز چهارم در جامعه هدف از همین زمان آغاز شد.
بر همین اساس روند صعودی موارد سرپایی، بستری و مرگ کرونایی با زیرسویه‌های اُمیکرون، به ویژه BA5 در تیر و مرداد 1401 ادامه یافت و در مسیر رسیدن به قله موج هفتم پیش رفت؛ هرچند که این افزایش با موج‌های قبلی متفاوت بود و بویژه آمار مرگ و میر ناشی از آن با وجود ابتلای بالا، اما قابل مقایسه با سایر موج‌ها نبود. با این حال به دلیل تغییر رفتارهای اجتماعی و با آزاد شدن ترددها، مسافرت‌ها، ‌ مراسمات مختلف، کاهش رعایت پروتکل‌های بهداشتی و... پیش‌بینی زمان رسیدن به قله موج هفتم دشوار و در نتیجه روند ابتلا افزایشی بود. در این شرایط مختصصان حوزه سلامت اعلام می‌کردند که اگر مراعات اجتماعی صورت گیرد، می‌توان شرایط را تاحدودی کنترل کرد. در نهایت اما در نیمه شهریور ماه 1401، زیرسویه‌های اُمیکرون آرام گرفتند و اعلام شد که از قله موج هفتم کرونا در کشور عبور کرده‌ایم.
بازگشایی مدارس، بازگشت تدریجی به زندگی عادی و چند ماه آرامش...
البته در این زمان نزدیکی فصل بازگشایی مدارس و همچنین برخی مراسم، نگرانی‌هایی را در جامعه علمی کشور بابت شیوع مجدد کرونا ایجاد می‌کرد و بر همین اساس توصیه‌هایی درباره واکسیناسیون نوبت سوم در دانش‌آموزان، لزوم تمهیداتی برای رعایت پروتکل‌های ضدکرونایی در مدارس و توجه به رعایت دستورالعمل‌های ضدکرونایی در مراسم‌های مربوط به اربعین مطرح شد، اما در ادامه کرونا تا مدتی دست از طغیان برداشت و در عین حال با اقدامات انجام شده در حوزه تزریق دزهای یادآور، کشور مقداری فرصت پیدا کرد تا به تدریج و بعد از مدت‌ها طعم زندگی عادی و فارغ از نگرانی‌های کرونایی را بچشد و به این ترتیب چند ماه آرام را پشت سر گذاشتیم؛ به این ترتیب زنگ مهر ماه مدارس و دانشگاه‌های کشور به صدا درآمد و مدارس و دانشگاه‌های کشور بعد از مدت‌ها آموزش مجازی، به صورت حضوری کارشان را از سر گرفتند، سالن‌های سینما، تئاتر، رستوران‌ها و... بازگشایی شدند و در شهرها طعم زندگی عادی و فارغ از نگرانی و تشویش کرونا چشیده شد.
بنابراین بعد از اتمام موج هفتم کرونا از نیمه شهریور ماه 1401، اوضاع کرونا در ایران آرام گرفت، تعداد بیماران بستری و مرگ‌ها به صورت چشمگیری کاهش یافت؛ به طوری که بستری‌ها دو رقمی و فوتی‌ها تک رقمی شدند. حتی در برخی روزهای سال 1401 فوتی صفر کرونا را تجربه کردیم و این شرایط تا دی ماه 1401 ادامه داشت.
جولان سایر ویروس‌های تنفسی با کاهش کرونا
با این حال هرچند که اوضاع کرونا بعد از اتمام موج هفتم، آرام گرفت، اما عرصه برای شیوع سایر بیماری‌های ویروسی تنفسی از قبیل سرماخوردگی، آنفلوآنزا و برخی بیماری‌های تنفسی کودکان باز شد و در پاییز 1401، شیوع قابل توجهی از این بیماری‌ها را به ویژه در کودکان شاهد بودیم؛ به طوری که در ماه‌های مهر، ‌ آبان و آذر پیک‌هایی پراکنده از بیماری‌های ویروسی را داشتیم.
زمستان 1401 و آغاز موج هشتم کرونا
با فرا رسیدن زمستان 1401، با جهش‌های مجدد زیرسویه‌های اُمیکرون و همچنین با کنار رفتن ماسک‌ها و کاهش شدید روند رعایت پروتکل‌های ضدکرونایی، زمزمه‌های افزایش مجدد موارد ابتلا به کرونا آغاز شد و ترس از بروز موج هشتم با زیرسویه‌هایی جدید از اُمیکرون که با نام‌هایی مانند BQ1، XBB و... شناخته می‌شدند، به جان‌ها افتاد و اُمیکرون دوباره جهش‌هایش را آغاز و خیزهایی را در جهان ایجاد کرد.
بر همین اساس از دی ماه 1401 بود که روزهای فوتی صفر کرونا کاهش یافت، تعداد مبتلایان روزانه بعد از مدت‌ها سه رقمی شد و شهرهای نسبتا پرخطر کرونایی، افزایش یافت؛ نشانه‌هایی‌ که زنگ هشدار موج هشتم کرونا را در کشور، آن هم با سویه‌های اُمیکرون یعنی BQ1، XBB و BA.2.75 به صدا درآورد و در نهایت در هشتم دی ماه 1401 با شناسایی دو نمونه مربوط به زیرسویه BQ1 و یک مورد مربوط به زیرسویه XBB در کشورمان، موج هشتم شروع شد. البته از سوی کمیته علمی کرونا اعلام شد که به نظر می‌رسد زیرسویه‌های جدید از نظر بیماری‌زایی و مرگ و میر تفاوتی با زیرسویه‌های قبلی ندارند، هرچند که ممکن است از نظر سرایت‌پذیری سرعت بیشتری داشته باشند.
بر همین اساس هم در دهم دی ماه 1401، ستاد ملی مقابله با کرونا به ریاست رییس جمهور تشکیل جلسه داد و با تصویب مصوباتی، بر پوشش ماسک و انجام واکسیناسیون علیه کرونا به ویژه در افراد بالای 18 سالی که شش ماه از نوبت قبلی تزریق واکسن‌شان گذشته، رعایت پروتکل‌های ضدکرونایی از سوی مردم، تشدید و اهتمام بر مراقبت‌های مرزی در تمام مرزهای کشور و کنترل ورود و خروج مسافران و همچنین بر لزوم تامین دارو و تجهیزات در بیمارستان‌ها و... تاکید کرد.
با این حال موج هشتم کرونا در ایران چندان قوی نبود و خوشبختانه تلفات چندانی نداشت. به طوری که کمیته علمی کشوری کرونا اعلام کرد که «علی‌رغم اینکه به نظر می‌رسد که وارد پیک هشتم شده‌ایم، اما از نظر تعداد افزایش میزان مرگ‌ومیر و تعداد بستری شاید یکی دو هفته، به صورت چشمگیری این موضوع مورد توجه قرار گیرد و مجددا روند کاهشی را داشته باشیم.»
در عین حال خوشبختانه طول عمر موج هشتم کرونا آنقدرها طولانی نبود؛ به طوری که از اواسط بهمن ماه 1401 موج هشتم کرونا نیز رو به افول گذاشت و وزارت بهداشتی‌ها پایان این موج را اعلام کردند.
بعد از موج هشتم کرونا در کشور، دوباره به روزهای آرام کرونایی بازگشتیم و موارد بستری و فوت کاهش قابل ملاحظه‌ای داشت. تا جایی که حتی برخی گمانه‌زنی‌ها این امیدواری را می‌دادند که شاید از تابستان 1402 دیگر مسئله‌ای با کرونا نداشته باشیم، اما از آنجایی که نمی‌توان درباره ویروس هزار رنگ و هزار چهره کرونا پیش‌بینی دقیقی انجام داد، در نتیجه امکان پیش‌بینی دقیق هم وجود نداشت. با این حال در اسفند ماه 1401 و همچنین روزهای ابتدایی عید 1402 مجددا افزایش‌هایی را در روند ابتلا، بستری و فوت شاهد هستیم؛ به طوری که در برخی روزها میزان فوت به بیش از 20 نفر هم رسید؛ موضوعی که البته گفته شد ناشی از پیک جدیدی از بیماری نیست و این افزایش، روند پایداری ندارد، بلکه مقطعی خواهد بود. در این زمینه دکتر سعید کریمی- معاون درمان وزارت بهداشت به ایسنا اعلام کرد که پیش‌بینی از اینکه بخواهیم وارد یک موج جدید شویم یا افزایش جدی داشته باشیم، نداریم و تغییرات در آمار در کشوری که 85 میلیون جمعیت دارد، طبیعی است.
مقایسه آمارهای کرونا در دو سال گذشته
در عین حال با مقایسه آمارهای ابتلا، بستری و فوت کرونا در سال‌های 1400 و 1401، شاهد کاهش چشمگیر همه این موارد در سال 1401، هستیم؛ به طوری که در سال 1400 تعداد کل مبتلایان به کرونا در کشور، پنج میلیون و 347 هزار و 228 نفر بوده و کل تعداد بیماران بستری نیز در این سال 676 هزار و 759 نفر بوده است. همچنین در سال 1400 بالغ بر 77 هزار و 886 فوتی ناشی از کرونا ثبت شده است. این در حالی است که در سال 1401، تعداد موارد ابتلا به کرونا در کشور 439 هزار و 825 نفر بوده و تعداد بیماران بستری در این سال، 83 هزار و 64 نفر بوده است. همچنین در سال 1401، بالغ بر 5481 فوتی ناشی از کرونا داشته‌ایم.
آمار اسفند ماه سال 1400 با 1401 نیز نشان از روند کاهشی کرونا در اسفند ماه 1401، دارد؛ به طوری که کل مبتلایان به کرونا در اسفند ماه 1400 بالغ بر 215 هزار و 548 نفر بوده، تعداد بستری‌ها 35 هزار و 571 نفر و تعداد فوتی‌ها نیز 4812 نفر بوده است. در حالی که در اسفند ماه 1401، تعداد مبتلایان به کرونا 14 هزار و 263 نفر، تعداد بستری‌ها 6918 نفر و تعداد فوتی‌ها 287 نفر بوده است.