آریا جوان - فارس / افراد زیادی هستند که علی رغم داشتن منابع مادی و امکانات زیاد اما احساس خوشبختی نمی کنند و حتی گاه دست به از بین بردن خود می زنند اما در مقابلش کسانی که شاید شرایط مادی خوبی هم نداشته باشند اما احساس شادی درونی دارند. اینها در چه چیز با هم متفاوت اند؟ پاسخ؛ معنای زندگی است اما این معنا چطور قابل دستیابی است. این گزارش را بخوانید.
به افرادی که دور و برمان زندگی می کنند، چقدر دقت می کنید؟ کدام یک خوشحال تر و کدام عصبی تر و ناراحت تر هستند و مدام شکوه و گلایه می کنند؟ آیا تنها شادی و خوشحالی آنها به مسائل مالی ارتباط دارد یا اگر مشکل مالی هم نداشته باشند باز هم حالشان بد است و اگر با آنها به صحبت و درددل بنشینیم، مدام از زمین و زمان گلایه می کنند و در واقع خودشان هم نمی دانند که چه می خواهند؟
سال ها پیش دوستی داشتم که از نظر شرایط خانوادگی کاملا معمولی بود. دارای چند خواهر و برادر قد و نیم قد و پدری که سخت مشغول کار بود اما این خانواده به شدت خوشحال بودند و زمانی که از او با تعجب پرسیدم شما که شرایط مالی خیلی خوبی ندارید و خیلی مسائل و بحران ها را تحمل می کنید، چه چیز باعث می شود که حال خوبی در زندگی داشته باشید؟ او هم پاسخ داد که من و خانواده ام می دانیم از زندگی چه می خواهیم و این می دانیم چه می خواهیم همان معنای زندگی استٰ؛ همان که امروزه از سوی نوجوانان و جوانانمان گم شده است، همان دلیلی که باعث می شود برخی جوانانی که به لحاظ تحصیلی و مالی آدم های موفقی هستند اما با خودکشی به زندگی خودشان پایان دهند.اینها چه چیزی را در زندگی گم می کنند؟ همان معنای زندگی! اما معنای زندگی چیست؟
به تعبیر روان شناسان ما همان چیزی می شویم که بدان فکر می کنیم. به زبان ساده تر نوع نگرش و افکار با معنای زندگی ما مرتبط است.انسان به طور مرتب و براساس غریزه ذاتی اش هدف گرا است و همیشه یک چیزی را باید دنبال کند ، بنابراین حتی اگر آن را گم کند باز هم در ناخودآگاهش باید دنبالش بگردد چرا که بی هدفی و بی معنایی او را نابود می کند و ارزش زندگی را برایش پایین می آورد و این هم به مراتب در تحقیقات ثابت شده که بی ارزشی و بی معنایی ارتباطی به رفاه مادی و امکانات ندارد، چه بسیار افرادی که از ثروت سرشار بودند اما معنای زندگی شان را گم کردند و بالعکس افرادی که با سادگی در زندگی احساس شادمانی و نزدیکی به هدف داشتند.
*دو بال دستیابی به معنای زندگی
دکتر «مهدی اسماعیل تبار»؛ روانشناس در گفت وگو با فارس می گوید: «از گذشته تا کنون موارد زیادی مراجعه کننده داشتم حضوری تا غیر حضوری؛ دختر و پسرهایی که شاید سی و اندی سال از عمرشان هم گذشته بود اما مطرح می کردند که چطور باید زندگی شان را مرتب ومنظم کنند، پدر و مادرهای سختگیر داشتند، خانواده بی ثبات با مشکلات فراوان داشتند یا اینکه فرزند اول و آخر خانواده بودند. فرصت های شغلی شان را از دست می دادند و احساس می کردند که هیچ امکان پیشرفتی ندارند. این افراد عموما تنبل می شوند، بدخواب یا پرخواب هستند، شوق زیستن ندارند و خیلی چیزهای دیگر که به معنای زندگی شان باز می گردد.
دو بال به دست آوردن معنای زندگی «خودشناسی» و «عزت نفس» است. این دو انگیزه روانی نیاز به زیست متعالی دارد و بهانه زندگی را به انسان می دهد. هر فردی بهتر از دیگران می داند که چه توانمندی ها و علایقی دارد تا بتواند آنها را پرورش دهد. منتهی گاه دیده می شود که عده ای دنبال یک ورد یا یک معجزه هستند که بدون تلاش به نتیجه دلخواهشان برسند. آنچه مهم تر از هر چیزی است این است که با تلاش وافر تنها می توان به پیشرفت رسید، برای درک چنین چیزی اول باید خودمان را تعریف کنیم، بیست و چهارساعتی که در آن زندگی می کنیم به چه صورتی می گذرد؟ داشته هایمان چیست و چطور به آنها نگاه می کنیم و پس از درک آن با خودمان همدلی داشته باشیم و احساساتمان را درک کنیم.
پس نقطه شناسایی اینها همان شناخت درمانی است که روانشناسان نیز به کار می برند؛ یعنی درک افکار، احساسات و اعمال خودمان که باعث می شود اول خودمان را بشناسیم و این شناخت هم گاه تنها با داشتن یک مربی مهارت های زندگی فراهم می شود.»
*نگاه قرآنی به معنای زندگی
براساس نظام قرآنی، کیهان در خدمت انسان است تا در پرتو ارتباط با خدا به کمال مطلوب و سعادت جاودانه برسد، به‌عبارت دیگر جهان به شمول سرشت انسان، وی را به سوی خدا میخواند تا زندگیش جهت پیدا کند. از دیدگاه قرآن کریم با ایمان به خدا و انجام اعمال صالح، زندگی معنا یافته و هدف از زندگی که همان دستیابی به ارزش‌های والای انسانی و سعادت جاودانه است، محقق می‌شود. پس می بینیم که براساس جهان بینی دینی و اسلامی، تفاوت نگاه به دنیا با نگاه جهان بینی مادی خیلی متفاوت است و به همین دلیل هم هست کسانی را در مکتب مادی گرایی می بینیم که با اینکه همه چیز از مال دنیا و امکانات دارند باز هم هیچ معنایی از زندگی درک نمی کنند و گویی هیچ ندارند.
*به ندای قلبتان گوش دهید
دکتر«فرزاد طباطبایی»؛ روانشناس درباره روش های یافتن معنای زندگی می گوید: «نخستین گام این است که به ندای قلبتان گوش دهید. گاهی اوقات لازم است همه چیز را رها کنید و تنها به نجوای درونتان گوش دهید، در سکوت، چشمانتان را ببنید و چیزی که احساس می کنید همان معنای زندگی است. سکوت باعث می شود شما صدای قلب خود را بشنوید و به کشف درونی و در واقع همان خودشناسی برسید. اینجاست که می توانید از خود سوالاتی از این دست بپرسید:
-چه چیز باعث خوشحالی شما می شود؟
-چه مکان هایی به شما حس ماجراجویی می دهد؟
-چه چیزهایی شما را آزار می دهد و یا چه کارهایی باعث قطع این آزار می شود؟
-چه چیزهایی در شما حس شک و تردید ایجاد می کند؟
- از چه چیزهایی فرار می کنید؟
حال پاسخ این پرسش ها همان معنای زندگی شما است که کشفش کرده اید. با پاسخ به این پرسش ها هر قدمی که بردارید برایتان معنادار می شود.»
یافتن معنای زندگی آنقدر مهم است که علاوه بر اینکه در قرآن کریم بسیار بدان تأکید شده ، امروزه در غرب نیز علمی به نام «لوگوتراپی» یا «معنادرمانی» ابداع شده و یکی از پزشکان اتریشی که خودش سال ها تحت زندگی در اردوگاه کار اجباری آلمان ها بوده، مبدع این روش است. وی در کتاب خود به نام «انسان و معنای زندگی» می نویسد که چه چیز در جهان ارزش تحمل این همه رنج را دارد. او تأکید می کند که اگر انسان به چرایی زندگی دست یابد، می تواند با هر چگونگی بسازد. امروزه خیلی از روانشناسان برای حل اختلالاتی چون افسردگی، اضطراب، اعتیاد، الکلیسم و ... از معناداری برای مراجعانشان استفاده می کنند تا آنها را به ورای هستی سوق دهند و بتوانند معنای زندگی خود را پیدا کنند.
*راهکارهای دیگر معنایابی در زندگی
دکتر طباطبایی در این باره می گوید: «یکی از تمرین هایی که باعث یادآوری لحظه اکنون در افراد می شود، «ذهن آگاهی» است؛ اینکه به کوچکترین چیزها در زمان حال توجه کنید و از آنها الهام بگیرید. اگر کنار یک دوست نشسته اید، تنها به او توجه کنید.اگر یک میوه می خورید به اجزای آن دقت کنید و اگر به تماشای غروب خورشید نشده اید کاملا آن را لمس کنید، این به معنای ذهن آگاهی است.
نکته دوم اینکه برای خود اهداف مختلف تعیین کنید و آنها را جلوی چشمتان قرار دهید تا برای رسیدن بدان تلاش کنید حتی اگر زمین هم خوردید باز هم اگر هدف داشته باشید، کنار نمی کشید. سوم روحیه مسئولیت پذیری خود را تقویت کنید. یعنی به ارزش های خود پایبند باشید و در برابر خود و دیگران احساس مسئولیت کنید. این تمرین تعهد باعث می شود که کمتر احساس بی معنایی داشته باشید و در نهایت کنجکاوی تان را تقویت کنید یعنی از حالت بی تفاوتی و بی حسی خارج شوید.کمی به ورای اطراف توجه کنید و برای هر چیزی معنا و مفهومی پیدا کنید.»
در نهایت این نکته را در خاطر داشته باشید که هیچ انسانی در درک معنای سفر خود در زندگی شبیه دیگری نیست. هر فردی احساسات متفاوتی دارد و به همین دلیل معنای متفاوتی نیز در زندگی باید بیابد. پس به دنبال معنای حقیقی زندگی خودتان باشید. با این حال علی رغم توضیح همه این مفاهیم گاه پیش می آید که افراد نمی توانند در این زمینه به خود کمک کنند در اینطور مواقع مشورت با یک روانشناس، نیازی ضروری است تا به افراد برای قرار گرفتن در ریل صحیح زندگی خود کمک برساند.