چاپ

آریا جوان - فرهیختگان / هتل کوبورگ وین، حدود دو هفته پیش شاهد ازسرگیری مجدد مذاکرات احیای برجام بود. این روزها هم اگرچه رایزنی‌ها ادامه دارد، اما هنوز اخبار موثقی از روند مذاکرات در دسترس نیست، برخی رسانه‌های وابسته به آمریکا طبق عادت همیشگی برای جوسازی یا دست گرفتن ابتکار رسانه‌ای، ادعای آگاهی از متن پیشنهادی آمریکا را دارند. برای نمونه نشریه پولیتیکو می‌گوید به گزیده‌ای از متن پیشنهادی آمریکا به ایران دسترسی پیدا کرده و مدعی است متن پیشنهادی اتحادیه اروپا از بررسی بیشتر سایت‌های اتمی جلوگیری می‌کند، یا در عبارت دیگری در همین گزارش مدعی است، دولت جو بایدن آماده است تا امتیازات بیشتری به ایران بدهد؛ به‌ویژه از طریق کاهش تحریم‌های در ارتباط با سپاه پاسداران. ساعاتی پس از انتشار این گزارش هم رابرت مالی، نماینده ویژه آمریکا در امور ایران در توئیتی گزارش پولیتیکو مبنی‌بر امتیازات بیشتر را تکذیب کرده اما درخصوص نظارت آژانس موضعی خلاف پولیتیکو نمی‌گیرد. همچنین رابرت مالی در واکنش دیگری به روزنامه وال‌استریت ژورنال، بسته شدن پرونده‌های فعالیت‌ پیشین هسته‌ای ایران در آژانس را تلویحا تکذیب می‌کند. برای بررسی آخرین وضعیت مذاکرات احیای برجام با علیرضا کوهکن به گفت‌وگو پرداختیم که در ادامه می‌خوانید.
آمریکا می‌خواهد لیست تحریم گسترده بماند
علیرضا کوهکن درباره گزارش‌های منتشرشده در رسانه‌های وابسته به آمریکا و مواضع مالی می‌گوید: «همه‌ این گزارش‌ها مربوط به متن پیشنهادی اتحادیه اروپا به ایران و آمریکاست.
از ابتدا یکی از دعواهایی که در زمینه تحریم‌ها وجود دارد، تلاش ایران برای لغو تحریم‌های هرچه بیشتر شرکت‌های اقتصادی است و از آن طرف آمریکا تلاش می‌کند تحریم‌های بیشتری اعمال کند. در روند مذاکرات این کشمکش عادی است، یعنی اگر دو طرف اتفاق‌نظر کلی بر انجام توافق داشته باشند، چانه‌زدن در معاملات مساله‌ عادی به حساب می‌آید. این چانه‌زدن هم تا الان به این صورت بوده که ایران می‌خواهد تحریم‌های بیشتری لغو کند و آمریکایی‌ها این را نمی‌خواهند. ما در زمان مذاکرات برجام هم این موارد را داشتیم، تا لحظه نهایی‌شدن توافق، دوطرف برای وضعیت لیست تحریم‌ها با هم صحبت می‌کردند و این مساله عجیبی نیست. چون وقتی کلیت موضوع موردتوافق باشد، درباره این جزئیات تا دقایق آخر همچنان بحث می‌شود. با اینکه خیلی از این موارد به‌معنای واقعی کلمه، موضوعیت خاصی ندارد اما متاسفانه آمریکایی‌ها اصرار و لجاجت دارند که لیست تحریمی را بزرگ‌تر نگه دارند.»
آژانس کاملا تابع غرب و آمریکاست
این کارشناس مسائل بین‌الملل درباره مساله پادمان و پرونده‌ pmd می‌گوید: «مساله واضحی که دیگر الان آشکار است و حتی پنهان هم نیست، این است که تا پرونده ایران در آژانس بسته نشود، توافقی رخ نمی‌دهد. این را هم طرف اروپایی و آمریکایی می‌داند، هم ایران. راجع‌به کلیت این موضوع اختلافی وجود ندارد چون توافق اصلا شرطش همین است. نظارت آژانس در مسائل پادمانی ایران و پرونده pmd به لحاظ فنی موضوع و مساله‌ مهمی نیست. یعنی حتی طرف آمریکایی و اروپایی، جدای از تبلیغاتی که می‌کنند، خودشان هم می‌دانند این مسائل از لحاظ فنی موضوع حادی نیست. طرف آمریکایی و غربی از موادی صحبت می‌کنند که شاید زمانی مهم بوده اما اهمیت چندانی ندارد. مثلا آنها از دیسک‌هایی صحبت می‌کنند که شاید زمانی مساله بوده اما الان ایران دارد آنها را تولید می‌کند یا درباره حجم دیسک‌ها در انبارهای ایران صحبت می‌کنند که واقعا مساله مورد مناقشه‌ای نباید باشد. بنابراین اینها موارد مهمی نیست و راجع‌به این موضوع گرچه قبلا صحبت‌هایی می‌کردند اما الان اختلاف فنی نیست. اختلافی که وجود دارد بر سر کلمات است که این کلمات مشخص می‌کنند نحوه استفاده از این موارد، چگونه رخ دهد. درست است غربی‌ها زمانی این ژست را می‌گرفتند که آژانس یک سازمان مستقل فنی است، کار حرفه‌ای خودش را می‌کند اما واقعیت این است که هم آنها، هم ما می‌دانیم که چنین استقلالی وجود ندارد و آژانس کاملا تابع غرب است، به همین دلیل است که ایران از همان ابتدا تاکید می‌کرد که باید این پرونده‌ها بسته شود.»
ماجرای سلمان رشدی به مذاکرات ارتباطی دارد؟
دو روز گذشته خبری مبنی‌بر اجرای حکم ارتداد سلمان رشدی، نویسنده‌ مرتد کتاب آیات شیطانی حین سخنرانی در نیویورک منتشر شد. این مساله واکنش‌هایی را هم به‌همراه داشت. برخی از سناریوسازی آمریکا برای تحت‌تاثیر قراردادن مذاکرات گفتند، برخی دیگر هم اجرای حکم را مورد تقدیر قرار دادند. با این حال، اگرچه هنوز دقیقا نمی‌شود گفت کسی که مورد ضرب قرار گرفته سلمان رشدی بوده و آیا کسی که به او حمله کرده به‌دنبال اجرای حکم ارتداد بوده، نظر علیرضا کوهکن، کارشناس مسائل بین‌الملل را پیرامون این مساله پرسیدیم. او می‌گوید: «من فکر نمی‌کنم این اتفاقات درباره سلمان رشدی سناریوسازی شده باشد. اما درباره‌ سناریوهای قبلی‌ مثلا ادعای جان بولتون می‌شود صحبت کرد. مثلا درباره بولتون اصلا اتفاق خاصی نیفتاده بود که او ادعا کرد سپاه قصد ترورش را داشته، چون بولتون جزء لیست مربوط به ترور حاج‌قاسم نبوده است و آن زمان اصلا شغل نداشت.»
او درباره مساله سلمان رشدی ادامه می‌دهد: «این برداشت درستی نیست که بگوییم ماجرای سلمان رشدی سناریوسازی بوده است. اتفاقی که افتاده، علی‌رغم اینکه در کوتاه‌مدت ممکن است برای ما حاشیه درست کند اما در بلندمدت برای منافع ما خیلی خوب است، چون همه آنهایی که تحت‌تعقیب ما بودند، احتمالا دو شب پیش را راحت نخوابیدند. این ماجرای سلمان رشدی بالاخره فضای مذاکرات را در قبال آن بحث تروریستی بودن سپاه حاد می‌کند. اما چون اصلا خروج سپاه از لیست fto در دستورکار نبود، بنابراین این اتفاق تاثیر چندانی ندارد، مگر اینکه بخواهد کلیت مذاکرات را زیرسوال ببرد که فکر نمی‌کنم چنین باشد. طمع غرب بیشتر از این صحبت‌هاست.»
او در پایان می‌گوید: «در لیستی هم که در متن پیشنهادی اتحادیه اروپا آمده، چون متن را به ایران و آمریکا دادند فکر نمی‌کنم سر مساله‌ سلمان رشدی سخت بگیرند. این مساله سلمان رشدی شاید در چانه‌زدن‌های آخر ما مورد بحث باشد، مثلا غرب و آمریکا دفعه بعد که بخواهند مذاکره کنند می‌گویند کنگره فشار آورده و از این بیشتر نمی‌توان امتیاز داد.»