چاپ

آریا جوان - خراسان / آیا درباره حق برخورداری از واکسنِ بچه‌هایی که والدین‌شان مخالف واکسیناسیون هستند تصمیمی گرفته شده‌است؟
حدود دوهفته پیش حامیان پویش «نه به واکسیناسیون اجباری» مقابل وزارت کشور تجمع کردند. پیش از این مخالفان واکسیناسیون توانستند برای مطالبه‌شان، «واکسن اجباری ممنوع شود»، بیش از 50 هزار امضا جمع کنند و عده‌ای به تازگی با تجمع مقابل ساختمان وزارت بهداشت، درخواست کردند تولید و خرید واکسن متوقف شود. گروه‌های ضدواکسیناسیون منحصر به ایران نیستند؛ خبرهای زیادی از تجمعات مشابه در کانادا، انگلیس، فرانسه و بسیاری از کشورهای دیگر به گوش می‌رسد و باعث نگرانی‌هایی شده است. اگر این افراد آزادانه اجازه تجمع و همراه کردن دیگران با خود را داشته باشند و اگر به واکسن زدن مجاب نشوند، سلامت دیگران را به‌خطر می‌اندازند. نگرانی به حقی است اما کسی راجع به این مسئله صحبت نمی‌کند که درصدی از مخالفان واکسن، والد هستند. زنان و مردانی که پلاکارد «نه به واکسیناسیون» در دست گرفته‌اند، سرپرستی بچه‌ یا بچه‌هایی را برعهده دارند و تصمیم‌شان به طور مستقیم بر جان و سلامتی آن‌ها تأثیر می‌گذارد. شاید در جامعه، بایکوت کردن این افراد ممکن و تاحدی مفید باشد؛ برای مثال اجازه ورود به اماکن عمومی را نداشته باشند و مجوز سفر دریافت نکنند اما آن‌ها فرزندانی در خانه دارند که به‌طور طبیعی، به‌‌حکم شرع و قانون و عرف می‌توانند برای آن‌ها تصمیم بگیرند و تصمیم‌شان در این مورد به خصوص ممکن است پیامدی غیرقابل‌جبران داشته‌باشد.
در ایران تصمیمی گرفته نشده‌است
در بریتانیا برای مواردی که والدین بر سر تزریق واکسن به فرزندان زیر 16 سال خود به توافق نرسند، تدبیری قانونی اندیشیده‌ شده است. در دادگاه آزمونی از کودک گرفته می‌شود که معلوم شود آیا او می‌تواند عوارض و فواید گزینه‌های موجود را درک کند یا خیر. اگر نتیجه آزمون نشان دهد که کودک قدرت درک موضوع را دارد، می‌تواند خودش تصمیم بگیرد که واکسن بزند یا نه و والدین اجازه دخالت ندارند. به طور کل در بریتانیا اگر والدین با استفاده فرزندشان از هر نوع دارویی مخالف باشند، پزشک می‌تواند پرونده کودک را به دادگاه ارجاع دهد. پزشک اگر ثابت کند که روند طبی پیشنهادی به‌نفع کودک است، می‌تواند به رغم مخالفت والدین یا حتی مخالفت کودکی که صلاحیتش برای تصمیم‌گیری احراز شده‌باشد، از داروی پیشنهادی استفاده کند. آیا در ایران درباره این موضوع فکر شده است؟ بعد از کلی جست و جو، جوابی برای این سوال پیدا نمی کنم. طبیعتا موضوع آن‌قدر مهم هست که اگر تصمیمی درباره‌اش گرفته شده بود، در منابع رسمی می‌توانستم اطلاعاتی پیدا کنم اما حتی درحد یک خبر هم چیزی دستگیرم نمی‌شود. سعی می‌کنم با ستاد مبارزه با کرونا که مسئول اطلاع‌رسانی و تصمیم‌گیری درباره پاندمی معرفی شده است، ارتباط بگیرم. دبیر کمیته علمی ستاد کرونا پاسخ‌گوی تلفنش نیست. عضو هیئت علمی ستاد هم می‌گوید: «وقت مصاحبه ندارم، در جلسه‌ام». با یکی از مسئولان بهزیستی تماس می‌گیرم، به این امید که شاید توضیح یا پیشنهادی دریافت کنم ولی تلاشم بی‌نتیجه است. درنهایت یک فعال حقوق کودک، مطمئنم می‌کند که همان‌طور که از شواهد مشخص است، اساسا تا امروز برای این مسئله فکری نشده یا دست‌کم چیزی درباره‌اش اعلام نشده‌است «در ایران هیچ بخشنامه و آیین‌نامه‌ای در این خصوص نداریم».
باید اطلاعات اقناع کنند ه به والدین داده شود
طبق اطلاعات موجود، پاسخ به سوال «چه تصمیمی درباره حق برخورداری از واکسیناسیون فرزندان والدین ضدواکسن گرفته شده؟‌»، «هیچ» است و پرسش «چه تصمیمی قرار است گرفته شود؟» هم فعلا جوابی ندارد. خب حداقل راجع به «چه باید کرد؟» حرف بزنیم. «ثریا عزیزپناه»، فعال حقوق کودک، به این سوال جواب می‌دهد. توضیحات خانم عزیزپناه هم به‌کار مسئولان می‌آید تا امروز که بالاخره روند واکسیناسیون شتاب قابل‌اعتنایی گرفته‌است، به این موضوع فکر کنند و پیش از آن‌که دیرتر شود، تدبیری بیندیشند و هم برای والدین ضدواکسن نکته‌هایی دارد: «ما طبق آن‌چه تاکنون ازسوی مراجع رسمی مثل سازمان بهداشت جهانی و وزارت بهداشت اعلام شده‌است، می‌دانیم همه انواع واکسن‌ درجاتی از ایمنی را ایجاد می‌کنند. البته که هیچ‌کدام‌شان بی‌عوارض نیستند، منتها الان در شرایطی قرار گرفته‌ایم که مسئله «جان» مطرح است. به‌علاوه من اگر واکسن را برای خودم و فرزندم مفید نمی‌دانم، امروز دیگر این باور و تصمیم، فردی نیست و جمع را به‌خطر می‌اندازد. همه ما یادمان می‌آید زمانی را که در یک کلاس درس یکی از بچه‌ها به آبله‌مرغان مبتلا می‌شد و کل کلاس یا حتی مدرسه تعطیل می‌شد، اما الان شرایط متفاوت است، دیگر بحث یک هفته در خانه استراحت کردن نیست و تصمیم اشتباه ما می‌تواند تلفات جانی درپی داشته‌باشد». با این‌حال، خانم عزیزپناه معتقد است نگرانی والدین، قابل درک است: «حالا باید بپرسیم که برای مجاب کردن افراد به گرفتن تصمیم درست، چه اقداماتی انجام شده‌است. وقتی قرار است محصولی در سطح عمومی عرضه شود، اطلاعات درباره آن باید به‌نحوی اقناع‌کننده دراختیار افراد قرار بگیرد. دولت موظف است به‌وسیله متخصصان معتمد، به‌طور شفاف درباره واکسن اطلاع‌رسانی کند؛ آیا واکسنی که امروز برای گروه سنی کودک اعلام شده‌است، تأیید سازمان بهداشت جهانی را دارد؟ اگر دارد، این تأیید به‌طرق مختلف، در رسانه ملی، درقالب بروشورهایی در مراکز بهداشت و به هر روش شفاهی و مکتوب ممکن دیگری، اعلام شود. متأسفانه در کشور ما درباره مسئله واکسن از همان ابتدا فاصله و اختلافی بین برخی از مردم و مسئولان به‌وجود آمد و این شکاف مدام گسترده‌تر شد. ازطرف دیگر در فضای مجازی به‌طور مرتب اطلاعات ضدونقیضی در این‌باره منتشر می‌‌شود که به ناآگاهی دامن می‌زند».
دولت از حق کودکان دفاع کند
فرض کنیم قدم اول آگاهی‌رسانی به والدین انجام شده‌است؛ طبعا درصد قابل‌توجهی از نگرانی رفع می‌شود ولی باز هم مشکل گروه‌های ضدواکسن به‌جای خود باقی است که با هیچ استدلال و منطقی متقاعد نمی‌شوند. چه باید کرد؟ «حتی در کشورهای پیشرفته، گروه‌هایی هستند که با هرگونه ایجاد ایمنی در بدن مخالف و معتقدند این کار، سیستم ایمنی را ضعیف می‌کند. از آن‌جایی‌که مسئله واکسیناسیون منحصر به پاندمی کرونا نیست، سال‌هاست که در این کشورها اقدامات آموزشی مستمر درحال انجام است و درکنارش جاذبه‌هایی مثل پاداش دادن به افراد درصورت موافقت با واکسیناسیون هم پیش‌بینی شده‌است. هم اکنون در دنیا و در ایران تلاش‌هایی می‌شود تا واکسن نزدن برای افراد هزینه داشته‌باشد؛ مثلا گفته‌ می‌شود رفتن به رستوران، باشگاه‌های ورزشی و استفاده از وسایل نقلیه عمومی منوط به داشتن کارت واکسن است اما این‌که چنین سختگیری‌هایی در عمل چقدر اجرایی شود و چقدر امکان دور زدن آن‌ها وجود داشته باشد هم مسئله مهمی است. به‌نظر من در شرایط فعلی ابتدا باید اعتماد والدین و خود بچه‌ها را جلب کرد. وقتی کنترل خوبی روی شیوع بیماری صورت گرفت و درصد قابل‌توجهی از جامعه واکسینه شدند، لازم است گروه‌های ضدواکسن شناسایی شوند و مشخصا برای آن‌ها آموزش‌های مجاب‌کننده درنظر گرفته شود. درنهایت دولت باید تدابیر حقوقی درنظر بگیرد چون به‌هرحال بعید نیست والدینی همچنان بر سر واکسینه نکردن فرزندشان پافشاری کنند و دولت موظف است از حق کودکان دفاع کند».
نویسنده : الهه توانا | روزنامه‌نگار