بزرگنمايي:

آریا جوان - ربات Chat GPT این روزها سروصدای بسیاری به راه انداخته و بسیاری از علاقه‌مندان به این حوزه، هر روز مشغول چت کردن با رباتی هستند که با شما حرف می‌زند، راهنمایی‌تان می‌کند و حتی کارهایتان را با سرعتی باورنکردی انجام می‌دهد؛ آن هم تا حدی زیادی رایگان!

به گزارش خبر فوری، اختراع ربات های همه چیزدان همیشه آرزوی بشر بوده است. این آرزو که تا چند سال پیش در فیلم هایی مانند او (her) و هوش مصنوعی (ساخته استیون اسپیلبرگ) به نمایش در می آمد، حالا بیش از هر زمان دیگری به واقعیت نزدیک شده است.
ربات سخنگوی Chat GPT چنان تحولی در دنیای دیجیتال ایجاد کرده که بسیاری معتقدند این ربات می تواند به زودی گوگل را نابود کند. اگرچه ربات گفتگو کنندۀ chat GPT در نوع خود بی نظیر است اما به نظر می رسد هنوز راه بسیار زیادی دارد تا بتواند بر زبان و هوش انسانی فائق آید.
مشکلات مربوط به این هوش مصنوعی به دو دسته تقسیم می شود. یک دسته از مشکلات chat GPT مربوط به نقص های فنی و پشتیبانی های آن است (درباره این مطلب اینجا بخوانید). دسته دیگر مربوط به کمبودهای زبانی و منطقی است که مانع از انسانی شدن آن می شود. ما در این گزارش قصد داریم به گروه دوم از این مشکلات و نقایص بپردازیم.
زبان انسانی و ویژگی های اصلی آن
زبان و منطق انسان واجد دو ویژگی اصلی است: پیوسته بودن و ارگانیک بودن. زبان انسانی برای ایجاد ارتباط بین انسان ها به وجود آمده است.
کلمات، عبارات، جملات و حتی نحوه ادای گزاره ها برای این به کار رفته اند تا بین دو انسانی که هیچ گونه ارتباطی ندارند، ارتباط برقرار کنند. زبان از طریق پیوسته بودن، گفتگوهای طولانی را فراهم می کند. دو شخصی که با هم وارد دیالوگ می شوند، از طریق جملات و عبارات به هم پیوسته و اتصال آنها به هم یک متن یا گفتگوی طولانی را به وجود می آورند و از این طریق به یک معنای مشترک نزدیک می شوند.
همچنین، زبان انسانی یک ارگانیسم است؛ یعنی کل واحدی است که از اجزائی به هم پیوسته و مرتبط تشکیل شده است و اگر هر کدام از بخش های این کل از بین برود، سایر بخش ها از طریق ارتباط با هم، آن بخش از بین رفته را ترمیم می کنند. اجزاء مختلف زبان انسانی به هم پیوسته اند و اگر یک بخش وجود نداشته باشد، سایر بخش ها به جبران فقدان آن می پردازند.
استعاره، کنایه و سایر آرایه های ادبی نشان دهنده این ویژگی زبانی است. زمانی که ابزارهای زبانی نسبت به بیان یک احساس یا عاطفه کمبود دارند، استعاره های ادبی به کار گرفته می شوند تا این نقصان را جبران کنند.
نقص های زبانی و منطقی ربات سخنگوی مشهور
به نظر می رسد ربات Chat GPT از دو ویژگی مهم زبان و منطق انسانی برخوردار نیست.
اگرچه این ربات از بسیاری جهات پیشرو است و مثلا قابلیت تشخیص پرسش ها و خواسته ها و اجابت هر کدام از آنها، حدس معانی و گذر از غلط های املایی و ویرایشی و گرامری و فهم معنای مورد نظر شخص را دارد و همچنین قادر است به خوبی اطلاعات را پردازش کرده و به صورت دقیق به پرسش مورد نظر مخاطب پاسخ دهد اما از برخی ویژگی های اساسی زبان انسانی برخوردار نیست.
مهم ترین نقص ربات Chat GPT این است که از پیوستگی برخوردار نیست. همانطور که بیان شد، زبان انسانی از اتصال برخوردار است. ما در گفتگوهای روزمره خود پرسش و پاسخ هایی را مطرح می کنیم و بعد، بر اساس این پرسش ها و پاسخ ها، پرسش ها و پاسخ های دیگری را طرح می نماییم.
این در حالی است که ربات گفتگو کننده قادر به حفظ پیوستگی گفتگو نیست. به عنوان مثال، ما از این ربات پرسیدیم که «غلامحسین ساعدی نویسنده بهتری است یا صادق هدایت؟» ربات پاسخ داد: «هیچکدام» و سپس استدلالاتی آورد مبنی بر اینکه سبک و سیاق نوشته های این دو نویسنده با هم فرق دارد.
بلافاصله بعد از این پرسش، ما پرسیدیم: «چرا غلامحسین ساعدی نویسنده بهتری از صادق هدایت است؟» اگر ربات از قدرت پیوستگی منطقی برخوردار بود باید پاسخ می داد: «گفتم که، نمی توان بین این دو یکی را برگزید»؛ اما در عوض، ربات دلایلی را مبنی بر اینکه ساعدی از هدایت بهتر است آورد.
در واقع، ربات Chat GPT پذیرفت که ساعدی بهتر از هدایت است و سپس دلایلی را برای این مساله آورد و سعی کرد به سوال «چرایی» ما پاسخ دهد.
این در حالی است که قبل از این پرسش گفت که ساعدی بر هدایت برتری ندارد. این یعنی او به پیوستگی گفتگو آگاه نیست و آن را از دست می دهد.
نقص بعدی ربات گفتگو کننده این است که قادر نیست معنای بسیاری از کلمات را از طریق متن و پس زمینه و چارچوب گفتگو حدس بزند. این یکی از ویژگی های اصلی گفتگوهای انسانی است.
به طور مثال، اگر ما در یک جلسه روضه و از زبان یک روضه خوان این جمله را بشنویم که «حسین کشته شد»، به خوبی متوجه می شویم که مقصود از حسین، امام حسین (ع) است. اما اگر در یک بیمارستان این جمله را بشنویم متوجه می شویم که حسین یک بیمار بدحال است که از دنیا رفته است.
متن دقیقا همین کاربرد را دارد. بسیاری از کلمات در بافت یک متن معنا پیدا می کنند. به طور مثال، کلمه «سوژه» در یک رساله فلسفی قرن نوزدهمی یک معنا دارد؛ در یک رساله کلامی قرن دوازدهمی یک معنا دارد و در یک متن جامعه شناسانه قرن بیستمی دارای یک معنای دیگر است. متن و بافتی که در آن، کلمه به کار رفته معنای آن را مشخص می کند.
ربات Chat GPT قادر نیست بسیاری از کلمات و متون را به هم ربط داده و معنای کلمه را بیابد. به طور مثال، ما از ربات پرسیدیم که غذا چه خورده است؟ او پاسخ داد، یک قاشق سوپ خورده است. سپس از او پرسیدیم: «سیر شدی؟ کم نیست؟» او پاسخ داد: «سیر شدن کم نیست بلکه یک مساله بسیار مهم است.»
این عبارت به خوبی نشان می دهد که ربات نتوانسته معنای «کم» را تشخیص دهد و گمان کرده این کلمه به معنای «کم ارزش» است؛ در حالیکه مقصود ما از «کم»، «مقدار کم» بوده است. اگرچه ممکن است این نقص به علت عدم کار دقیق سازندگان ربات روی زبان فارسی باشد، اما در زبان انگلیسی و هنگام محاوره با این زبان نیز می توان از این گونه نقص ها در ربات مورد نظر پیدا کرد.
به جز متن، چارچوب غیرگرامری یک زبان نیز در مشخص کردن معنای یک کلمه یا جمله نقش بسیار زیادی دارد. به طور مثال، پدر من سر سفره نشسته است و ناگهان می گوید: «حسین، این غذا کم نمک است.» مقصود او از این جمله این است که «حسین، برو نمک بیاور.» اگرچه ساختار جمله کاملا خبری است اما معنایش کاملا امری است.
جان سرل، بسیاری از این جملات و معانی را تحت عنوان نظریه «speech acts » آورده و به تبیین آنها پرداخته است. به نظر می رسد ربات chat GPT قادر به درک این ظرائف فرازبانی نیست. به طور مثال، ما به ربات گفتیم: « من همیشه در ابتدای گفتگویم سلام می کنم اما تو در آغاز گفتگویت سلام نکردی. این مودبانه نیست.» ربات کنایۀ نهفته در این چند جمله را نفهمید و کلماتی بی ربط گفت. این در حالی است که اگر این جمله را به انسان گفته بودیم متوجه می شد که مقصود از این عبارت «امر به سلام کردن» است.
اژدهایی که در حال بزرگ شدن است
به هر حال، آنچه مشخص است این است که ربات Chat GPT هنوز برای گفتگوهای کاملا انسانی آماده نیست و نتوانسته از ظرائف به شدت دشوار و پیچیده زبان انسان سردر بیاورد. البته این ربات به خوبی قادر به پاسخ به سوالات، فراهم کردن اطلاعات، پردازش داده ها و به خصوص ترجمه و تالیف مقالات و متون است اما در گفتگو یا دیالوگ به قول معروف کمیتش لنگ می‌زند و احتیاج به کار بیشتری دارد. ممکن است این نقایص چند سال دیگر برطرف شود و آن وقت رسما اعلام کنیم هوش زبان مصنوعی مچ هوش و زبان انسانی را خوابانده است. این امر اصلا بعید نیست.
فعلا شما می‌توانید با کمک محصول جدید Open AI مشاوره‌های خوبی درباره کسب و کارها، خرید هدیه یا حتی همدردی و هم صحبتی دریافت کنید، اما در آینده شاید تحولات عمیق‌تری در راه باشد.