آریا جوان - قرن‌ها از عمر آرایش کردن می‌گذرد، اما در دوران باستان، آرایش کردن به سادگیِ امروز نبود. پیش از ظهورِ محصولات آرایشیِ ایمن و قانونی به بازار، تمدن‌های باستانی ناچار بودند با موادی که در دسترس‌شان بود هر کاری که از دست‌شان برمی‌آمد برای زیباتر شدن انجام دهند.

پیش از ظهور محصولات آرایشی ایمن و قانونی به بازار، تمدن‌های باستانی ناچار بودند با موادی که در دسترس‌شان بود هر کاری که از دست‌شان برمی‌آمد برای زیباتر شدن انجام دهند.
در نتیجه عجیب نیست که در مورد تولید محصولات آرایشی، در طول تاریخ با مواد اولیه‌ی عجیب و غریبی آشنا شوید. در این مطلب فهرستی از عجیب‌ترین مواد اولیه‌یِ بکار رفته در محصولات آرایشیِ باستانی را می‌خوانید.
1. سرب
باور کنید یا نه، یکی از رایج‌ترین موادِ اولیه در محصولات آرایشیِ باستانی سرب بود. سرب در بسیاری از محصولاتِ مختلف از جمله کرمِ صورت، فونداسیون (از مراحل اولیه در آرایش صورت با هدفِ یکدست کردن پوست و آماده سازی آن برای مراحل بعدی)، رژگونه و خط چشم یافت میشد. یکی از رایج‌ترین محصولاتی که سرب در آن وجود داشت فنداسیونِ سفیدکننده بود. پوستِ رنگ‌پریده و سفیدِ زنان روم باستان نشاندهنده شأنِ بالاتر آنها نسبت به زنان دیگر بود. اگر زنی پوستِ رنگ‌پریده داشت، نشان‌دهنده‌ی این بود که آن‌قدر ثروتمند است که نیازی ندارد از خانه بیرون برود و خدمتکارانش به جای او برای انجام کارهایش از خانه بیرون می‌روند. این محصول اساساً با سفیدآبِ سرب ساخته میشد که پوست را سفید و روشن می‌کرد.

(ظروفِ آرایشی حاوی قرص‌های قالب‌گیری‌شده از جنس سفیدآبِ سرب که در مقبره‌ای از قرن پنجم قبل از میلاد یافت شدند.)
مصریان از سرب در محصولات آرایشی‌شان استفاده‌های دیگری هم می‌کردند. آن‌ها اساساً از سرب برای تولید سُرمه (برای خط چشم) استفاده می‌کردند. سُرمه با ترکیبی از سولفید سرب، خاکستر و دوده ساخته میشد. استفاده‌ی مکرر از سرمه‌ی حاوی سرب به عنوان خط چشم منجر به بروز مشکلات عمده برای چشم میشد. مشخص نیست آیا خود مصریان باستان هم منشا این مشکلات چشمی را شناسایی کرده بودند یا نه!
2. مرگ موش
در دهه‌ی 1930، کرم موبری به نام Koremlu به بازار محصولات آرایشی معرفی شد و با اینکه به عنوان روش ایمن و موثرِ برداشتن مو‌های زائد بدن تبلیغ میشد، کاربران بلافاصله شروع به گزارش مشکلات جدی در اثر استفاده از آن کردند از جمله از دست دادن بینایی، پوسیدگی دندان، آسیب عصبی و مشکلات تنفسی. به چه دلیل؟ مرگ موش.
تالیم استات، عنصر فعال در Koremlu و مرگ موش، کاربران آن و حیوانات خانگی‌شان را مسموم کرده بود. این محصول خیلی زود از قفسه‌ها برداشته شد، اما نه به لطف مقررات وزارت بهداشت. پس از اینکه زنان از خرید محصولات Koremlu دست کشیدند، شرکت به سرعت ورشکسته و نابود شد.
3. مدفوع حیوانات
مردمان باستان گاهی‌اوقات از مدفوع حیوانات در محصولات آرایشی‌شان استفاده می‌کردند. در واقع، این ماده در ساختِ ماسک‌های زیبایی (که قبل از استعمالِ محصولاتِ آرایشی از آنها استفاده میشد) رواج داشت. گاهی‌اوقات علاوه بر مدفوع از ادرار و زردآبِ حیوانات هم استفاده میشد.
یکی از رایج‌ترین روش‌های استفاده از مدفوع حیوانات در محصولاتِ زیبایی، سفیدکننده‌های صورت بود. سرگینِ خشک‌شده‌ی تمساح را به منظور سفید کردن پوست به صورت می‌مالیدند یا آن را با مواد سفیدکننده‌ی دیگری از قبیل گچ یا سفیدآبِ سرب ترکیب می‌کردند. گزارشاتی هست که نشان می‌دهد مردان معمولاً از بوی ماسک صورت زنان گله داشتند.
4. سولفور سیماب
صورتِ سفید نشان‌دهنده‌ی موقعیت بالای اجتماعی بود، اما همیشه بر سلامتی دلالت نداشت. بسیاری از رومیانِ باستان از سرخاب برای صورتی کردنِ گونه‌هایشان استفاده می‌کردند تا سالم‌تر به نظر برسند. بیشترِ سرخاب‌ها از مواد اولیه‌ی نسبتاً ایمن ساخته میشد مثلاً گلبرگ گل‌ها و سنگویین (گچ قرمز)، اما مواد اولیه‌ی برخی از سرخاب‌ها آنقدر‌ها ایمن نبود. یکی از آن‌ها سولفور سیماب بود، یک نوع جیوه به رنگ قرمزِ روشن. در برخی از سرخاب‌های خانگی حتی از ترکیب سولفور سیماب و سرب قرمز استفاده میشد تا ترکیب غلیظ‌تری به دست آید. البته در تولید برخی سرخاب‌ها از سرگین تمساح هم استفاده میشد!

(از سولفور سیماب به طور گسترده هم به عنوان یک رنگ‌دانه‌ی تزیینی و هم به عنوان یک ماده‌ی آرایشی سمّی استفاده میشد. تصویر بالا جعبه‌ی لاک حکاکی‌شده‌ی چینی به رنگ «قرمز سینابار» متعلق به سلسه‌ی چینگ است. جعبه‌هایی مانند این معمولاً با لاک چینی رنگ میشدند که حاوی رنگ‌دانه‌ی سینابار بود.)
5. قرمزدانه مکزیکی
قرمزدانه‌های مکزیکی حشراتی به رنگ قرمز روشن و بومی آمریکای مرکزی و جنوبی هستند. در دوران باستان، آزتک‌ها این حشرات را کشته، خشک و له می‌کردند و آن را با پودر‌های دیگر ترکیب می‌کردند تا رنگ قرمز روشن بسازند. این رنگ در اصل برای رنگ کردن پارچه استفاده میشد، اما آزتک‌ها عاقبت از این رنگ‌دانه در رنگ‌ها و محصولات آرایشی‌شان هم استفاده کردند. از این حشره به خاطر رنگ قرمز روشنی که داشت در ساخت سرخاب و رژ لب استفاده میشد.

(این هاون آغشته به کشینل است. کشینل یک حشره‌ی انگلی است که در برگ‌های کاکتوس زندگی می‌کند و در صورت له شدن، این رنگ قرمز روشن را تولید می‌کند. باغ‌های نوپال (کاکتوس انجیر تیغی) فقط برای استفاده از رنگ این حشره پرورش داده می‌شوند.)
رنگِ ساخته‌شده از حشراتِ کشینل یک ترفندِ قدیمی نیست. بسیاری از شرکت‌های تولیدکننده‌ی محصولات آرایشی هنوز از رنگ‌دانه‌ی این حشرات برای ساخت سرخاب و رژلب استفاده می‌کنند. اگر به مواد اولیه‌ای از قبیل جوهر قرمزدانه، اسید کارمینیک، E120 یا قرمز طبیعی 4 دقت کنید، رنگ آن‌ها توسط حشرات کشینل ساخته می‌شود. خوشبختانه، این ماده هنوز ایمن، اما چندش‌آور است!

(مرد سرخپوست در حال جمع آوری کشینل با دم آهو است)
6. موی گاو نر
سالیان سال قبل از مداد ابرو و میکروبلیدینگ، مردمان باستان بهترین مدل‌های ابرو را از موی گاو نر درست می‌کردند. حدود 3000 قبل از میلاد، زنان یونانی از موی گاو‌های نر برای درست کردن ابر‌وهای مصنوعی استفاده می‌کردند. آن‌ها معمولاً از یک نوع چسبِ طبیعی مانند شیره یا عسل برای چسباندن ابرو‌ها استفاده می‌کردند.

(ابروان مصنوعی بیش از 5 هزار سال مُد بودند. در یونان باستان، استفاده از موی گاو رایج بود. تصویر بالا نقاشی روی چوب از صورت زن رومی متعلق به حدود قرن دوم یا سوم پس از میلاد است)
7. آرسنیک

برخی محصولات آرایشی باستانی حاوی آرسنیک هم بوده است. آرسنیک هم مانند سرب سفید در عصر ویکتوریایی و پس از جنگ داخلی در کرم‌های صورت استفاده میشد تا صورت زنان را به رنگ سفید درآورد. علاوه بر کرم‌های صورت، از آرسنیک در ساخت ویفر‌های کوچک هم استفاده میشد. این ویفر‌ها را به عنوان «ویفر‌های رنگ چهره‌ی آرسنیک» تبلیغ می‌کردند که ادعا میشد جوش و لکه‌های صورت را از بین می‌برند. کسانی که لکه‌های زیادی روی صورتشان داشتند از خوردن بیش از حد این ویفر‌ها به سرعت بیمار و دچار استفراغ، اسهال، درد شکمی و حتی مرگ شدند.
زیبایی بدون درد
خوشبختانه، صنعت زیبایی در دنیای مدرن امروزی تغییرات مثبتی را پشت سر گذاشته است. ما امروزه از خطرات ترکیبات خاص شیمیایی آگاهی داریم و جلوی استفاده از آن‌ها را در تولید محصولات آرایشی گرفته‌ایم. آزمایشات گسترده روی محصولات جدید آرایشی خوشبختانه می‌تواند جلوی بروز مشکلات سلامتی ناشی مصرف آن‌ها را بگیرد. بار دیگری که از محصولات آرایشی استفاده کردید، خدا را شکر کنید که صورت‌تان را آغشته به سرب، سولفور، موی گاو یا سرگین تمساح نکرده‌اید، فقط ممکن است رژلب‌تان حاوی آب قرمزرنگ یک حشره باشد!