آریا جوان - توریسم آنلاین : ایران عزیز ما تا دلتان بخواهد جاذبه گردشگری دارد .جاذبه هایی که بسیاری ناشناخته اند و در صورتی که به آنها رسیدگی شود و پای گردشگر به آنجا باز شود می تواند اقتصاد یک منطقه را دگرگون کند.قلعه حاجی خان اسفندآباد ابرکوه یکی از همین بی شمار ناشناخته هاست.
به گزارش توریسم آنلاین ، قلعه حاجی خان اسفندآباد ابرکوه در استان یزد قرار داشته و یکی از جاذبه‌های گردشگری این استان محسوب می‌شود. قلعه حاجی خان از قلعه های ایران به جای مانده از دوران قاجار و دارای قدمتی 180 ساله است.
روستای اسفندآباد یکی از روستاهای شهر ابرکوه و همچنین مرکز دهستان اسفندار نیز محسوب می‌گردد. درواقع روستای اسفندآباد دارای قدمتی 3000 ساله بوده و بر روی دشتی با شیب ملایم قرار دارد. در این روستا چندین قلعه تاریخی وجود دارد. قلعه حاجی خان از بین قلعه‌های این روستا استوارتر است.

ناگفته نماند که بی‌توجهی به این اثر تاریخی سبب شده که به بنایی مخروبه تبدیل گردد. بنایی که تا بیست سال گذشته مسکونی بود و بسیاری از گردشگران از آن دیدن می‌کردند، جذابیت خود را از دست داده است.
اسفندآباد مرکز دهستان اسفندیار است. قلعه حاجی خان یکی از قلعه‌های به جای مانده و استوار در بخش بهمن ابرکوه می‌باشد. این قلعه در نزدیکی قنات نصرت آباد بوده و دارای چهار برج است. کتاب‌های منتشره در مورد ابر کوه چنین بیان کرده‌اند که قلعه حاجی خان اسفندآباد، متعلق به حاج عبدالرضا خان معروف به حاج خان است. معماری قلعه حاکی از آن می‌باشد که قدمت آن به دوران قاجار باز می‌گردد.
با وجود اینکه صاحبان قلعه حاجی خان اسفندآباد ابرکوه، آماده همکاری با میراث فرهنگی هستند، اما همچنان اقدام مؤثری جهت ثبت شدن این بنای تاریخی در فهرست آثار ملی کشورمان صورت نگرفته است. بی‌توجهی به این بنا و عدم بازسازی باعث شده به میزان زیادی تخریب گردد.
عمر قلعه حاجی خان اسفندآباد ابرکوه به حدود 180 سال گذشته می‌رسد. با توجه به نوع طراحی که معمار آن به کار گرفته، پایه‌های قلعه همچنان محکم و استوار باقی مانده‌اند.

جالب است بدانید که در قلعه حاجی خان اسفندآباد ابرکوه، تا سال 1382 مردم در آن ساکن بودند. ساکنین داخلی قلعه به چند دسته تقسیم بندی می‌شدند. بخشی از آن مربوط به سکونت زارعین بوده، در بخشی دیگر خان زندگی می‌کرد. بخش زیرزمینی آن نیز به عنوان زندان مورد استفاده قرار می‌گرفت. قسمتی هم مختص نگهداری دام (معمولا چهارپایان خان یا همان اسب در آن نگهداری می‌شد) بوده که می‌توانستند 100 رأس دام را در آن جای دهند.
قلعه حاجی خان اسفندآباد ابرکوه دارای چهار برج در گوشه‌های بنا می‌باشد. ورودی قلعه را می‌توانید در ضلع جنوبی آن بیابید. همچنین در نزدیکی آن نیز قناتی وجود دارد.
ضخامت پایه‌های دیوار قلعه 250 سانتی‌متر بوده و همچنین بیش از 10 متر نیز ارتفاع دارد. ارتفاع برج‌ها بیش از دیوارها بوده و دارای ارتفاع حدود 10.5 متر هستند. جالب است بدانید که معمار این قلعه دیوارها را به گونه‌ای ساخته که با افزایش ارتفاع از ضخامت آن کاسته می‌شود.
معمار قلعه حاجی خان اسفندآباد ابرکوه، بر بالای ورودی آن، اتاقک نگهبانی طراحی کرده است. قسمت ورودی و اتاقک نگهبانی دارای ارتفاع 13 متری بوده که از تمامی قسمت‌های قلعه مرتفع‌تر می‌باشد. این اتاقک بر چهار برجی که در گوشه بنا قرار دارد، مشرف می‌باشد. علاوه بر این اگر فردی پشت در ورودی قرار بگیرد، به راحتی می‌توان آن را از اتاقک نگهبانی رصد کرد.

نکته جالب دیگری که در مورد اتاقک نگهبانی بالای ورودی قلعه وجود دارد، سوراخ‌هایی است که به شکل اُریب بر روی دیوارها موجود است. کاربرد سوراخ‌های اریب برای نشانه‌گیری در صورت بروز خطر می‌باشد.
زیباترین بخشی که در داخل قلعه وجود دارد، مربوط به «خان نشین» است. خان نشین که به جای مانده از دوران قاجار می‌باشد و امروزه بسیار مورد تخریب قرار گرفته است.
نحوه دسترسی به قلعه حاجی خان اسفندآباد ابرکوه
جهت بازدید از قلعه حاجی خان اسفندآباد ابرکوه، لازم است ابتدا به یزد رفته و سپس خود را به ابرکوه برسانید. با توجه به اینکه در این منطقه پوشش شبکه وجود دارد، به استفاده از نقشه‌های آنلاین (مسیریابی از طریق گوگل مپ) می‌توانید خود را با صرف کوتاه‌ترین زمان به این قلعه بروید.
مدت زمان لازم برای بازدید از این قلعه 1 ساعت می‌باشد و بهتر است زمانی را به بازدید از جاذبه‌هایی که در نزدیکی این قلعه هستند، اختصاص دهید. قلعه حاجی خان اسفندآباد ابرکوه در منطقه‌ای با آب و هوای گرم و خشک قرار گرفته است. به همین دلیل بهترین زمان مسافرت به این قسمت از کشورمان در فصل بهار و پاییز می‌باشد.
قلعه حاجی خان اسفندآباد از قلعه‌های معروف ابرکوه که عمدتاً مربوط به دوره‌های مختلف ساسانی، زندیه، افشاریه و قاجاریه است.اسفندآباد مرکز دهستان اسفندار بخش بهمن ابرکوه نیز چند قلعه دارد که یکی از آنها پابرجاتر از دیگر قلاع است.
توصیه می کنیم که سری به بزرگترین روستای ابرکوه بزنید و از این قلعه تاریخی نیز بازدیدی داشته باشید.قلعه حسن خان قلعه ای عظیم با سردری رفیع دارای حصارهای چینه ای بلند با ارتفاع حدود هفت تا 9 متر با استواری همچنان ایستاده است و رهگذران را نظاره می کنند.
در برخی از کتب منتشره در مورد ابرکوه در می یابیم که این قلعه متعلق به حاج عبد الرضا خان معروف به حاج خان است و قدمت آن به دوران قاجاریه بر می گردد.زیباترین بخش داخل قلعه نیز خانه “خان نشین” با سبک معماری قاجاریه است.
ارتفاع دیوارها 10 متر و ارتفاع برج ها 11.5 متر و ارتفاع سردرب یا پیشگاه که از حیث معماری در مقایسه با قلاع دیگر نمونه است، 13متر و ابعاد آن 80 در 80 و ضخامت پی ها بیش از دو متر است که جلوه های زیبایی را به این قلعه داده است.
هر چند که قلعه را حاج خان بزرگ ساخته اما دیوارها بر روی پی قلعه قدیمی بنا شده و این گویای آن است که قدمت قلعه قدیمی به دوران قبل از قاجاریه می رسد.عمر قلعه فعلی حدود 190 سال است و در مجاورت قنات نصرت آباد ساخته شده و در و پیکره بنا تاکنون سالم باقی مانده است.
این قلعه با چهار برج در چهار ضلع و درب ورودی در قسمت ضلع جنوبی و دیوارهایی در پایه به ضخامت 250 سانتی متر و ارتفاع آن به هشت متر می رسد و هر چه از پایه به بالا می رود، ضخامت دیوار ها کمتر می شود.
بر سر در ورودی یک اتاق نگهبانی وجود دارد که قابلیت نگهبانی از چهار برج را دارد و کسی که پشت در ورودی قرار می گیرد به وسیله دیده بان یا نگهبان قابل مشاهده است و در اطراف اتاق نگهبانی نیز سوراخهایی به طور مایل وجود دارد که می توان بیرون را نشانه گرفت و خطرات از ناحیه افراد بیرون از قلعه را کاهش داد.
ساختمان های داخل قلعه که تا سال 82 سالم مردم در آن ساکن بوده اند به چند دسته تقسیم می شده که یک دسته مخصوص زارعین، قسمتی متعلق به خان و زیرزمین هم به عنوان زندان مورد استفاده قرار می گرفته است.در قسمتی دیگر نیز محلی برای نگهداری چهارپایان خان که معمولا اسب بوده اند وجود داشته که ظرفیت نگهداری 100 راس چهارپا را دارد.