بزرگنمايي:

آریا جوان - خراسان / برخی والدین تصور می‌کنند آموزش خودمراقبتی باعث بیداری جنسی و ایجاد سوالات مکرر در ذهن کودکان می‌شود، چرا این باور دردسرزاست؟
 از دیرباز یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های بشر تربیت نیروی کارآمد و موثر بوده است و به نظر می‌رسد نقش والدین به عنوان یکی از ارکان محوری تربیت بسیار موثر است. اما آن‌چه در این ساحت‌های مختلف تربیت مغفول مانده، مقوله آموزش و تربیت جنسی است. به تازگی، خبری درباره ‏یک معلم مدرسه 55 ساله در شهرستان فردوس پربازدید شده که هفت دختربچه دبستانی را آزار داده است. رئیس کل دادگستری خراسان‌جنوبی در این باره گفته است: «متهم 55 ساله که هیچ سابقه محکومیت کیفری هم ندارد، با نشان دادن فیلم‌های مبتذل از طریق گوشی تلفن‌همراه به دختران خردسال و برخی رفتارهای غیراخلاقی، اقدام به آزار و اذیت و بهره‌کشی جنسی از طریق در اختیار گرفتن کودکان خردسال می‌کرد.» به همین بهانه و در این مطلب سعی می‌شود با پرداختن صحیح و اصولی به مفهوم تربیت جنسی، از فرصت‌ها و تهدیدها به منظور رشد مناسب‌تر کودکان‌مان آگاه شویم.
تربیتی که زمانش را کودک مشخص می‌کند
یکی از چالش‌های مهم در فرایند تربیت جنسی، چرایی و آموزش در این حوزه است. برخی والدین به اشتباه تصور می‌کنند که در آموزش تربیت جنسی کودکان، به کنش و عملکرد جنسی پرداخته و همین موضوع باعث بیداری جنسی و ایجاد سوالات مکرر در ذهن کودکان می‌شود. در صورتی که در تربیت جنسی کودکان نیازی به ورود به مسئله کنش جنسی نیست چرا که اساسا کودکان(به‌ویژه قبل از سن پیش دبستانی) نیاز به این آموزش ندارند. نکته جالب توجه این است که ما برای آموزش تربیت جنسی غالبا نیازی به آموزش مدون و کاملا از پیش برنامه‌ ریزی شده ای نداریم چرا که کودکان در هر دوره سنی نیاز به آموزش جنسی را با گفتار و رفتارهای خود مطرح می‌کنند و این جاست که والدین باید آمادگی لازم به منظور مواجهه مطلوب با این موقعیت‌ها را به دست بیاورند.
واکنش‌های اشتباه والدین به کنجکاوی‌های جنسی کودکان
گاهی پیش می‌آید به دلیل ناآگاهی والدین و غفلت از آموزش و تربیت جنسی، شاهد اعمال رفتارهای خشن والدین در مواجهه با کنجکاوی‌های جنسی کودکان هستیم. مضاف بر این‌که بی توجهی از سوی والدین به مقوله آموزش و تربیت جنسی، زمینه را برای آزار و تجاوز جنسی کودکان فراهم می‌کند. پژوهش‌های مختلفی که در جهان صورت گرفته نشان می‌دهد 85 درصد کودکانی که آموزش تربیت‌جنسی را فرا نگرفته‌اند، در معرض آسیب جنسی قرار دارند.
مدیریت پاسخ به سوالات کودکان
تحقیقات مختلف نشان می‌دهد کیفیت رابطه والد و فرزند، پیش نیاز تربیت جنسی صحیح و پاسخ مناسب به سوالات کودکان است. در پاسخ‌گویی به سوالات جنسی کودکان دو قانون کلی وجود دارد: یکی این که با توجه به میزان درک کودک به سوال کودک جواب درست، دقیق و کوتاه بدهید و دیگر این که والدین بدانند مسئله جنسی مثل هر مسئله دیگری است. به عنوان مثال اگر کودک شما سوالاتی از ماه، سیاره و ستارگان بپرسد هوش او را تحسین می‌کنید و احتمالا از این موضوع خوشحال می‌شوید ولی همین کودک اگر در حوزه مسائل جنسی بپرسد اغلب با واکنش منفی یا بی تفاوتی والدین مواجه می‌شود. بنابراین لازمه و پیش نیاز تربیت جنسی موفق این است که در ابتدا خود والدین احساس منفی و ناخوشایند در مواجهه با این گونه سوالات نداشته باشند. یکی از باورهای غلط والدین این است که کودک آن قدر سوال می‌کند که مرا به بیراهه می‌کشاند، در حالی که تجربه ثابت کرده است ارائه اطلاعات غلط از سوی والدین دلیل اصلی سوالات متعدد و بی‌جای کودکان است. برای مثال کودک چهار ساله شما سوال می‌کند که چرا اتاق من از اتاق پدر و مادر جداست؟ یا چرا والدین در یک اتاق می‌خوابند و من در اتاق جدا می‌خوابم؟ طبق قانون پاسخ به سوالات جنسی کودکان، پاسخ باید صحیح، دقیق و کوتاه باشد. پاسخ به این سوال می‌تواند این باشد که همه پدر و مادرها با هم می‌خوابند. دقت کنید که این پاسخ از قانون فوق تبعیت می‌کند و جای هیچ نگرانی نیست. درخور ذکر است اگر کودک بارها و بارها این سوال را بکند و والدین هم دقیقا همین پاسخ را ‌بدهند ، به این شکل به کنجکاوی کودک پاسخ درست و اصولی داده‌اند.
سوالات نامناسب کودکان فرصتی مناسب برای تربیت صحیح
ما انتظار داریم کودکی که به طور سالم رشد کرده سوالات جنسی متناسب با سن خود را مطرح کند ولی گاهی پیش می‌آید که سوالات کودکان به قدری عجیب است که والدین را نگران می‌کند. غالبا سوالاتی که در حوزه کنش و عملکرد جنسی است، از این دسته سوالات شناخته می‌شود. به عنوان مثال کودک شش ساله شما سوالاتی در حوزه مقاربت، فعالیت جنسی، تماس‌ها و لمس‌ها و ... می‌پرسد. در این‌گونه موارد پیشنهاد می‌شود خونسردی خود را حفظ کنید و در کمال آرامش از کودک خود بپرسید که چرا این سوال برایش پیش آمده است؟ به عبارتی سوال کودک را با سوال جواب دهید تا از این طریق به منشأ مشکل و ایجاد این اطلاعات پی ببرید تا بتوانید شرایط را مدیریت کنید. آگاه باشید هرگونه بازجویی همراه با سرزنش و اضطراب و نگرانی، کودک را ناامن می‌کند و موجب می‌شود که دیگر هرگز اطلاعات این چنینی را در اختیار شما نگذارد و همین مسئله والدین را از تربیت جنسی صحیح محروم می‌کند. وقتی در کمال خونسردی سوال کودک را با سوال پاسخ می‌دهید به خوبی با ریشه این مشکلات آگاه می‌شوید. علل ایجاد این گونه سوالات می‌تواند کشف روابط والدین توسط کودک(به دلیل سهل‌انگاری والدین)، سهل‌انگاری سایر مراقبان کودک، دسترسی به فیلم‌های نامناسب، گفتار یا رفتارهای غیرمسئولانه مراقبان و مربیان مهدکودک یا حتی آزار جنسی کودک و... باشد. در این مواقع والدین آگاه با بهره‌گیری از این تکنیک ضمن شناسایی به موقع آسیب، می‌توانند برای ترمیم آسیب، اقدام عاجلی انجام دهند.
نویسنده : مصطفی نجمی| ‌ کارشناس‌ارشد روان‌شناسی