آریا جوان - این چیزی‌ است که صنایع پتروشیمی به شما نمی‌گویند: بازیافت پروژه‌ای شکست‌خورده است؛ پس بر سر تمام این 8 میلیارد تن پلاستیکی که بشر در 70 سال گذشته تولید کرده، چه خواهد آمد؟

تا همین چند سال پیش، این‌طور به‌نظر می‌رسید که بازیافت قرار است راه نجات بشر از گنداب زباله‌هایی باشد که دارد کل کره‌ی زمین را در خود غرق می‌کند؛ اما بعد قیمت سوخت فسیلی سقوط کرد و باعث شد ساخت مواد پلاستیکی جدید به‌قدری ارزان شود که حتی دغدغه‌های اقتصادی هم نتواند انگیزه‌ای برای بازیافت باشد. بعد از آن هم، چین واردات پلاستیک‌های بازیافت‌شدنی را متوقف کرد و با این کار، تمام نقشه‌های جوامع برای ترویج فرهنگ بازیافت نقش بر آب شد و بهترین چیزی که حالا می‌شود در وصف اکثر محصولات پلاستیکی گفت، این است کربنی که از آن ساخته شده‌اند، در خود به‌دام می‌اندازند و در هوا آزاد نمی‌کنند. بزرگ‌ترین نقطه قوت پلاستیک هم بزرگ‌ترین عیبش است: چندین سال طول می‌کشد تا تجزیه شود. البته اجزای آن از هم جدا و به ذرات کوچک‌ و کوچک‌تری در ابعاد میکرو و نانو تقسیم می‌شود؛ اما برخلاف مواد طبیعی مانند چوب و شیشه، پلاستیک به مواد شیمیایی سازنده‌اش تجزیه نمی‌شود. به‌عبارت‌دیگر، آن ذرات بسیار کوچک میکرو و نانویی هنوزهم پلاستیک هستند، اگرچه دیگر هیچ شباهتی به آنچه قبلا بودند، ندارند و به‌سختی به‌چشم می‌آیند.

نکته‌ی منفی دیگری که درمورد پلاستیک وجود دارد، تفاوت زمانی‌ای است که این وسایل پلاستیکی برای ما کاربرد دارند و زمانی که در طبیعت بدون استفاده باقی می‌مانند. بسیاری از اقلام یک‌بار‌مصرف مانند نی و کارد و چنگال، تنها برای چند دقیقه کاربرد دارند و بعد کاملا بی‌مصرف می‌شوند. کیسه‌های پلاستیکی میوه و تقریبا همه چیزهایی که آنلاین سفارش می‌دهیم، بدون هیچ کاربردی بلافاصله دور ریخته می‌شوند. این پلاستیک نازک از پلی‌اتیلن سبک ساخته شده که سخت‌ترین نوع برای بازیافت است و درمعرض نور خورشید، نسبت به سایر انواع پلاستیک سخت‌تر متان و اتیلن بیشتری آزاد می‌کند که باعث گرمایش زمین می‌شوند. بدتر از همه اینکه این مدل پلاستیک پرمصرف‌ترین نوع پلاستیک در دنیا است. سوپی از زباله‌های پلاستیکی

زباله‌های پلاستیکی در معده‌ی جوجه‌ی مرغ دریایی علاوه‌بر مواد شیمیایی و افزودنی‌های سمی تولیدی که بخش ذاتی پلاستیک هستند، این ذرات همچنین به‌عنوان حاملی برای سایر مواد سمی نظیر آفت‌کش‌ها، فلزات سنگین، باکتری‌های بیماری‌زا و ویروس‌ها عمل می‌کنند که روی سطوح ناهموار آن‌ها می‌چسبند. علاوه‌براین، دراثر برخورد مداوم باد و امواج با پلاستیک که آن را به تکه‌های کوچک‌تر تقسیم می‌کند، گاز متان آزاد می‌شود که در 20 سال اولی که به جوّ می‌رسد، 80 بار بیشتر از دی‌اکسیدکربن باعث گرمایش زمین می‌شود. درضمن، تمام این ذرات در آب شیرین هم یافت می‌شوند و ما آن را بی‌خبر از خطراتش می‌نوشیم. بازیافت راه نجات‌ نیست

بازیافت هم که متأسفانه در حد شوخی است. ما هیچ زیرساختی برای بازیافت اصولی پلاستیک نداریم. چین تا سه دهه، نزدیک به نیمی از زباله‌های پلاستیکی بازیافت‌شدنی دنیا را وارد می‌کرد؛ اما در سال 2018 جلوِ این واردات را گرفت. کشورهای دیگر هنوز زباله‌های بازیافتی را قبول می‌کنند؛ اما در بیشتر موارد به‌جای بازیافت، آن‌ها را می‌سوزانند که طبیعتا این اقدام باعث آلودگی شدید هوا می‌شود. وقتی پلاستیک برای بازیافت ذوب می‌شود، بسیاری از ویژگی‌های مطلوب خود از‌جمله سختی و انعطاف‌پذیریش را از دست می‌دهد؛ به‌همین‌خاطر، از بازیافت چیزهای سخت مانند بطری‌ها اغلب محصولات نرم‌تری مانند ژاکت‌های الیاف مصنوعی و شلوار اسپندکس و فرش‌های پلی‌استری تولید می‌شود و کارخانه‌ها همچنان باید برای بطری، پلاستیک جدید تولید کنند.

در مطالعه‌ای که مارس 2016 منتشر شد، گروهی از دانشمندان ژاپنی به یافته‌ی خارق‌العاده‌ای رسیدند. آن‌ها پس از جمع‌آوری مقداری لجن از محیط اطراف مرکز بازیافت بطری در شهر اوساکا، باکتری‌هایی را کشف کردند که توانایی تجزیه یا به‌اصطلاح «خوردن» پلاستیک را در خود پرورش داده بودند. � مقاله‌ی مرتبط: اگر کمتر از 40 سال سن دارید، بلایای اقلیمی وحشتناکی را تجربه خواهید کرد
این باکتری که «ایدئونلا ساکااینسیس» (Ideonella sakaiensis) نام دارد، تنها قادر است نوع خاصی پلاستیک موسوم به PET (پلی‌اتیلن ترفتالات) را که اغلب ظروف مایعات از آن ساخته می‌شود، تجزیه کند و البته این کار را به‌قدر کافی سریع انجام نمی‌دهد تا بتواند برای کاهش ده‌ها میلیون تن زباله پلاستیکی که سالانه وارد محیط‌زیست می‌شود، تأثیر معناداری داشته باشد. با‌این‌حال، از این یافته و نتایج چند مطالعه‌ی دیگر در سال‌های اخیر می‌توان امیدوار بود که روزی تأسیساتی در مقیاس صنعتی ساخته شود که در آن آنزیم‌ها به تجزیه‌ی انبوهی از پلاستیک‌هایی که قرار بود به محل دفن زباله برده شوند، مشغول شوند یا حتی شرایطی مهیا شود تا این آنزیم‌ها را بتوان روی کوهی از زباله‌های پلاستیکی که در اقیانوس‌ها یا رودخانه‌ها انباشته شده‌اند، پاشید و منتظر ماند تا فرایند تجزیه به‌طور طبیعی کامل شود.

آزادکردن این باکتری‌ها در محیط‌زیست حتی اگر عملی باشد، ممکن است بیشتر از سودی که می‌رساند، آسیب‌های بیشتری به محیط وارد کند. تجزیه‌ی پلیمرهای حاوی پلاستیک باعث می‌شود افزودنی‌های شیمیایی که در حالت عادی در محفظه‌ی امن و تجزیه‌ناپذیر پلاستیک به‌دام افتاده‌اند، در هوا آزاد شوند. علاوه‌بر‌این، آزادسازی میکروارگانیسم‌های دست‌کاری ژنتیکی‌شده در طبیعت، ممکن است عوارض جانبی ناشناخته‌ای به‌همراه داشته باشد. از نظر کارشناسان، در‌حال‌حاضر بهترین راه برای غلبه بر بحران زباله‌های پلاستیکی، استفاده از مواد زیست تخریب‌پذیر مانند Notpla است که از جلبک دریایی و گیاهان دیگر تولید شده است. در نگاهی خوش‌بینانه هم می‌توان پلاستیک را آخرین ضجه‌های صنعت نفت رو‌به‌مرگ دانست که با کاهش تقاضای سوخت فسیلی، برای حفظ سرمایه و قدرت به تبلیغ پلاستیک به‌عنوان محصول نهایی نفت روی آورده است. به‌هرحال، تاریخ نشان داده است که تغییرات فرهنگی اتفاقی غیرممکن نیست و حتی شرکت‌های قدرتمند نیز ممکن است روزی سرنگون شوند. به‌نظر شما بهترین راه مقابله با زباله‌های پلاستیکی چیست؟ آیا بشر می‌تواند پیش از دفن‌شدن زیر کوهی از ضایعات پلاستیک، برای نجات خود و محیط‌زیست کاری کند؟