آریا جوان - فرادید / طوطی‌های شهری سیدنی با یادگیری باز کردن شیر فواره‌ها، فرهنگی جدید ساختند. رفتار هوشمندانه‌ای که مرز میان انسان و حیوان را کمرنگ می‌کند.
در حاشیه‌ی شهر سیدنی استرالیا، پرنده‌هایی باهوش و بازیگوش در حال تغییر دادن تعریف ما از حیات‌وحش شهری هستند. طوطی‌های کاکل‌سفید استرالیایی که به خاطر سرک کشیدن در سطل‌های زباله، لقب «زباله‌گرد» گرفته‌اند، حالا رفتاری کاملاً تازه از خود نشان داده‌اند: آنها یاد گرفته‌اند چطور با استفاده از پاهایشان شیر‌های پیچ‌دار فواره‌های شهری را باز کرده و از آنها آب بنوشند.
این رفتار نه‌تنها نشانه‌ای از هوش فردی و سازگاری با محیط است، بلکه اکنون به گفته‌ی دانشمندان، به یک «سنت رفتاری محلی» در میان جمعیت طوطی‌های منطقه تبدیل شده است.
بازار
از مشاهده تا سنت؛ طوطی‌ها چطور این رفتار را یاد گرفتند؟
بر اساس مقاله‌ای که در ژوئن 2025 در ژورنال علمی Biology Letters منتشر شد، رفتار طوطی‌ها در نوشیدن از فواره شهری به دقت توسط گروهی از محققان مورد بررسی قرار گرفت. آنها با نصب دوربین‌های دارای حسگر حرکتی در اطراف یکی از فواره‌ها، بیش از 400 تلاش مختلف طوطی‌ها را برای باز کردن شیر آب ضبط و تحلیل کردند.
یافته‌ها نشان دادند که حدود نیمی از این تلاش‌ها موفقیت‌آمیز بودند و در اکثر موارد، فقط یک طوطی در گروه می‌توانست شیر را باز کند، در حالی که بقیه منتظر نوبت خود می‌ماندند یا از آب جاری استفاده می‌کردند. این نشان می‌دهد که طوطی‌ها نه‌تنها قابلیت یادگیری انفرادی دارند، بلکه به‌شکل اجتماعی نیز از یکدیگر الگوبرداری می‌کنند
باز کردن شیر آب، یک چالش فنی برای طوطی‌ها
باز کردن شیر پیچ‌دار اصلاً کار ساده‌ای برای یک پرنده نیست. این کار به هماهنگی دقیق بین دو پا، استفاده همزمان از منقار، تعادل بالا و اجرای صحیح یک توالی از حرکات نیاز دارد. طوطی‌هایی که موفق به انجام این کار شدند، اغلب زمان بیشتری برای تمرین صرف کرده بودند و در محیط‌هایی کم‌ازدحام‌تر کار خود را انجام داده بودند.
یکی از پژوهشگران پروژه به نام لوسی اَپلین از دانشگاه ملی استرالیا می‌گوید: «آنچه دیدیم، یک نمونه‌ی زنده از یادگیری فرهنگی در میان پرندگان بود. این طوطی‌ها هم از طریق مشاهده یاد می‌گیرند، هم هرکدام سبک خاص خود را در اجرای مهارت توسعه می‌دهند.»
طعم بهتر یا پاک‌تر آب لوله‌کشی: ممکن است طوطی‌ها آب شهری را خوش‌طعم‌تر یا سالم‌تر بدانند.
دسترسی آسان‌تر و امنیت بالاتر: فواره‌ها معمولاً در مناطق باز قرار دارند و طوطی‌ها می‌توانند در آنجا به راحتی اطراف را تحت نظر بگیرند.
در هر صورت، انتخاب فواره به عنوان منبع آب به‌خودی‌خود نشان‌دهنده‌ی سازگاری و قدرت تصمیم‌گیری پیچیده در این پرندگان است.
وقتی طوطی‌ها سنت‌سازی می‌کنند؛ فرهنگ در دنیای پرندگان
آنچه رفتار طوطی‌های سیدنی را منحصر‌به‌فرد می‌کند، صرفاً مهارت فیزیکی آنها در باز کردن شیر آب نیست، بلکه تبدیل این رفتار به یک سنت گروهی است. در زیست‌شناسی، هنگامی که رفتاری نوظهور از یک حیوان به‌صورت پایدار در میان هم‌نوعانش گسترش یابد، از آن به عنوان فرهنگ حیوانی یاد می‌شود.
در گذشته تصور می‌شد که چنین الگو‌هایی تنها در پستانداران پیشرفته مانند دلفین‌ها و شامپانزه‌ها مشاهده می‌شود. اما حالا، طوطی‌های شهری استرالیا نشان داده‌اند که پرندگان هم می‌توانند خالق و ناقل فرهنگ باشند.
پروژه «Clever Cockie»؛ بررسی هوش شهری پرندگان
این پژوهش بخشی از پروژه‌ای وسیع‌تر به نام «Clever Cockie» بود؛ پروژه‌ای که رفتار‌های شناختی، انعطاف‌پذیری و فرهنگ‌پذیری طوطی‌ها در محیط‌های شهری را بررسی می‌کند. این پروژه پیش از این نیز رفتار‌های نوآورانه‌ی طوطی‌ها را از جمله باز کردن درب سطل‌های زباله یا حتی بازی با اشیاء ثبت کرده بود.
پروژه با حمایت دانشگاه‌ها و سازمان‌های محیط‌زیستی در استرالیا، نشان‌دهنده‌ی اهمیت رو به رشد شناخت رفتار حیوانات شهری در طراحی شهر‌های پایدار است.
وقتی حیات‌وحش در کنار ما هوشمندتر می‌شود
در نهایت، رفتار طوطی‌های کاکل‌سفید استرالیایی یادآور این نکته مهم است که حیات‌وحش شهری نه تنها به محیط انسانی عادت کرده، بلکه آن را با خلاقیت و هوش تحسین‌برانگیزی بازتعریف کرده است.
این طوطی‌ها فقط دنبال آب نیستند؛ آنها در حال کشف، آزمایش و توسعه‌ی مهارت‌هایی هستند که به بقای آنها در دنیایی انسانی‌شده کمک می‌کند — درست همان‌گونه که ما انسان‌ها با مهارت‌های خود در جوامع مدرن زندگی را پیش می‌بریم.
رفتار نوشیدن آب طوطی‌ها از فواره‌های شهری در سیدنی، نمونه‌ای کم‌نظیر از سازگاری شناختی، فرهنگ‌سازی اجتماعی و هوش فردی در حیات‌وحش شهری است. طوطی‌هایی که روزی فقط زباله‌گرد به‌حساب می‌آمدند، امروز به نمادی از «یادگیری شهری در دنیای پرندگان» تبدیل شده‌اند. شاید وقت آن رسیده که دیدگاه خود را نسبت به حیوانات شهری تغییر دهیم؛ چرا که آنها هم مثل ما، برای بقا و آسایش، راه‌حل‌هایی خلاقانه پیدا می‌کنند.