آریا جوان - تبیان / در این دنیا زندگی هر کس قصه خودش را دارد و شاید هم به نظر خودش کاملا متفاوت از داستان دیگری باشد. اما جمله‌ای از ویلیام فالکنر وجود دارد که می‌گوید: "چیز جدیدی اتفاق نمی‌افتد، فقط همان داستان‌های قدیمی هستند که انسان‌های تازه از راه رسیده آن را تجربه می‌کنند" به نظر بسیاری از روانشناسان داستان ازدواج هم از این قاعده مستثنی نیست. همه ما خیال می‌کنیم مراحلی که در یک ارتباط تجربه می‌کنیم منحصر به فرد هستند. اما روانشناسان معتقدند همه روابط چرخه مشخصی را طی می‌کنند.
به عقیده مارک نپ پروفسور حوزه روابط دانشگاه تگزاس روابط بین زوجین 10 مرحله را از شروع تا پایان پشت سر می‌گذارند که پنج مرحله ابتدایی آن مر بوط به پیوند و پنج مرحله بعدی مربوط به جدایی هستند. بسیاری از ارتباطات می‌توانند قبل از رسیدن به مراحل جدایی در مراحل عقب‌تری ثابت بمانند یا پیش از پیمودن همه مراحل پیوند شکست بخورند.
مرحله اول؛ آشنایی
مرحله اول از مدل توسعه روابط مارک نپ به نام "شروع (Initiation)" شناخته می‌شود.
این مرحله زمانی است که دو نفر برای اولین بار با هم آشنا می‌شوند و اولین تماس‌ها و برخوردهایشان اتفاق می‌افتد. در این مرحله، افراد تلاش می‌کنند تا بهترین نسخه از خودشان را نشان دهند تا طرف مقابل یک برداشت اولیه خوب از آنها داشته باشد.

در فرهنگ ایرانی مرحله آزمایش موقعی است که در جلسات ابتدایی خواستگاری پاسخ طرفین و خانواده‌ها تقریبا مثبت بوده و دختر و پسر مکالمات بیشتری دارند و جلسات بعدی را ترتیب می‌دهند تا به آشنایی کامل‌تری برسند.
1. مکالمات عمیق‌تر: در این مرحله، گفتگوها از موضوعات سطحی به موضوعات کمی عمیق‌تر منتقل می‌شوند. افراد ممکن است درباره علایق شخصی، تجربیات گذشته، اهداف و آرزوهای خود صحبت کنند. این مکالمات به شناخت بهتر طرف مقابل کمک می‌کند.
2. کشف علاقه‌ها و ارزش‌ها: افراد سعی می‌کنند تا نقاط مشترک و تفاوت‌های خود را بشناسند. این شامل بررسی علایق مشترک مانند فیلم‌ها، موسیقی، ورزش، کتاب‌ها و سرگرمی‌ها می‌شود. همچنین ممکن است درباره ارزش‌ها و اصول اخلاقی بحث کنند تا ببینند چقدر با هم همخوانی دارند.
3. فعالیت‌های مشترک: دو نفر ممکن است تصمیم بگیرند تا در فعالیت‌های مشترک شرکت کنند. این فعالیت‌ها می‌تواند شامل رفتن به کافه، سینما، یا حتی پیاده‌روی باشد. انجام این فعالیت‌ها به هر دو نفر کمک می‌کند تا در محیط‌های مختلف یکدیگر را بشناسند و واکنش‌های همدیگر را در شرایط مختلف ببینند.
4. بررسی مرزها: در این مرحله، افراد ممکن است مرزهای خود را در زمینه‌های مختلف مثل حریم خصوصی، توقعاتی که از یکدیگر دارند، خصایص خانوادگی و ... بررسی کنند. این کار به آنها کمک می‌کند تا بفهمند آیا می‌توانند مرزهای همدیگر را رعایت کنند و به آنها احترام بگذارند یا نه.
5. تست‌های کوچک: هر دو نفر ممکن است به صورت ناخودآگاه تست‌های کوچکی انجام دهند تا ببینند چقدر می‌توانند به طرف مقابل اعتماد کنند و چقدر مورد حمایت او قرار می‌گیرند. این تست‌ها می‌توانند شامل درخواست‌های کوچک یا بیان مشکلات شخصی باشد.
در این مرحله، هدف این است که به تدریج شناخت بیشتری از هم پیدا کنید و ببینید آیا این رابطه ظرفیت ادامه و عمیق شدن دارد یا نه.
مرحله سوم، تشدید
مرحله سوم از مدل توسعه روابط مارک نپ به نام "تشدیدIntensifying) ") شناخته می‌شود. در این مرحله، رابطه وارد مرحله‌ای می‌شود که احساسات عمیق‌تر و صمیمانه‌تر می‌شوند و هر دو طرف بیشتر درگیر یکدیگر می‌شوند. این مرحله شامل بیان احساسات، افزایش وابستگی‌ها و ایجاد تعهدات بیشتر است.
در فرهنگ ایرانی این مرحله عموما مصادف با شروع نامزدی و ایجاد محرمیت بین زوجین برای آشنایی کامل و نهایی است، یعنی وقتی رابطه تا حدی سفت و سختتر شده و طرفین پیوندی بین خود احساس می‌کنند.
جزئیات و روند مرحله تشدید به این شکل است:
1. بیان احساسات: در این مرحله، افراد شروع به ابراز احساسات عمیق‌تر خود می‌کنند. ممکن است کلمات محبت‌آمیز بیشتری رد و بدل شود، مثل "دوستت دارم" یا "به تو اهمیت می‌دهم". این بیان احساسات کمک می‌کند تا رابطه عاطفی قوی‌تری شکل بگیرد.
2. افزایش تماس‌های فیزیکی: تماس‌های فیزیکی مانند گرفتن دست، بغل کردن و بوسیدن ممکن است بیشتر شود. این تماس‌ها به افزایش صمیمیت و نزدیکی بین دو نفر کمک می‌کند.
3. اعتماد و حمایت: در این مرحله، افراد به یکدیگر اعتماد بیشتری پیدا می‌کنند و بیشتر به یکدیگر تکیه می‌کنند و از هم حمایت می‌کنند. ممکن است مسائل شخصی و مشکلات خود را با هم در میان بگذارند و به دنبال راه‌حل‌های مشترک باشند.
4. افزایش زمان با هم بودن: افراد در این مرحله بیشتر وقت خود را با هم می‌گذرانند و سعی می‌کنند فعالیت‌های مشترک بیشتری انجام دهند. این زمان‌ها به آنها کمک می‌کند تا بهتر یکدیگر را بشناسند و تجربه‌های مشترک بیشتری بسازند.
5. تعهدات بیشتر: افراد ممکن است در این مرحله به تعهدات بیشتری نسبت به هم دست بزنند. این تعهدات می‌تواند شامل برنامه‌ریزی برای آینده، ملاقات با خانواده‌ها و دوستان نزدیک باشد.
هدف این مرحله این است که احساسات عمیق‌تر و صمیمانه‌تر شود و هر دو طرف به یکدیگر اعتماد و تعهد بیشتری پیدا کنند. این مرحله می‌تواند پایه‌ای برای مراحل بعدی و پیشرفت بیشتر در رابطه باشد.
مرحله چهارم؛ ادغام
مرحله چهارم از مدل توسعه روابط مارک نپ به نام "ادغام" (Integrating) شناخته می‌شود. در این مرحله، دو نفر به حدی نزدیک می‌شوند که زندگی‌ها و هویت‌های فردی آن‌ها بیشتر با هم ترکیب می‌شود و دیگران نیز آن‌ها را به عنوان یک زوج می‌شناسند.
در مرحله ادغام این اتفاقات رخ می‌دهند:
1. هویت مشترک: در این مرحله، هویت‌ها و فعالیت‌های فردی دو نفر با هم ترکیب می‌شود. آن‌ها ممکن است موقع صحبت دربره خودشان شروع به استفاده از ضمایر جمع مانند "ما" و "ماها" کنند و برنامه‌هایشان را بر اساس نیازها و خواسته‌های مشترک تنظیم کنند.
2. تبادل منابع: افراد ممکن است منابع خود را با هم به اشتراک بگذارند مانند پول، زمان، و حتی دوستان مشترک پیدا کنند و با اقوام و دوستان طرف مقابل رفت و آمد بیشتری داشته باشند.
3. دعوت‌های مشترک: حالا دیگر دوستان و خانواده هر دو نفر شروع به دیدن آن‌ها به عنوان یک زوج می‌کنند. دعوت‌ها شامل هر دو نفر می‌شود و معمولا در برنامه‌های اجتماعی مختلف معمولا آنها را کنار هم می‌بینند.
4. تشکیل عادات و روتین‌های مشترک: افراد ممکن است روتین‌های مشترک ایجاد کنند، مانند صرف صبحانه با هم، ورزش کردن با هم، یا تماشای فیلم‌های محبوبشان با هم. این عادات کمک می‌کند تا رابطه قوی‌تر شود و حس تعلق بیشتری ایجاد شود.
5. تصمیم‌گیری مشترک: تصمیم‌های بزرگ در زندگی، مانند خرید خانه، تغییر شغل، یا مهاجرت، به صورت مشترک گرفته می‌شود. این نشان‌دهنده تعهد و مسئولیت‌پذیری هر دو نفر نسبت به یکدیگر و به رابطه‌شان است.
در این مرحله، رابطه به نقطه‌ای می‌رسد که هر دو نفر به یک کل تبدیل می‌شوند و زندگی‌شان به شدت به هم پیوند می‌خورد. این مرحله نشان‌دهنده اوج نزدیکی و صمیمیت در رابطه است و به ایجاد یک پایه محکم برای آینده مشترک کمک می‌کند.
مرحله پنجم، تثبیت
مرحله پنجم از مدل توسعه روابط مارک نپ به نام "تثبیت(Bonding)" شناخته می‌شود. این مرحله نشان‌دهنده اوج تعهد و رسمیت در رابطه است. در این مرحله، دو نفر رابطه‌شان را به صورت رسمی و قانونی اعلام می‌کنند و به یکدیگر تعهدات بلندمدتی می‌دهند.
در فرهنگ ایرانی نام این مرحله را می‌توانیم ازدواج به شکل رسمی و قانونی هم بگذاریم.
اما این مرحله به چه شکل پیش می‌رود؟
1. تعهدات رسمی: در این مرحله، افراد ممکن است از طریق ازدواج رابطه‌شان را مستحکم کنند. این نشان‌دهنده تعهد طولانی‌مدت و رسمی به یکدیگر است.
2. مراسم و جشن‌ها: افراد ممکن است مراسمی را برگزار کنند تا رابطه‌شان را با دوستان و خانواده جشن بگیرند. این مراسم‌ها می‌توانند شامل جشن عروسی یا سایر رویدادهای مشابه باشند.
3. اعلام عمومی: در این مرحله، رابطه به صورت عمومی اعلام می‌شود. دوستان، همکاران، اقوام و آشنایان از تعهدات و پیوند رسمی دو نفر باخبر می‌شوند و این رابطه به عنوان یک نهاد رسمی و پایدار شناخته می‌شود.
4. ایجاد زندگی مشترک: افراد ممکن است شروع به برنامه‌ریزی برای آینده مشترکشان کنند. این می‌تواند شامل خرید خانه، برنامه‌ریزی برای داشتن فرزند و سایر تصمیمات مهم زندگی باشد.
5. تعهدات مالی و قانونی: افراد ممکن است منابع مالی و قانونی‌شان را با هم ترکیب کنند، مثل باز کردن حساب‌های بانکی مشترک، بیمه‌های مشترک و .... این تعهدات نشان‌دهنده اعتماد و تعهد طولانی‌مدت به یکدیگر است.
در این مرحله، رابطه به نقطه‌ای می‌رسد که کاملاً رسمی و متعهدانه می‌شود، زوجین با یکدیگر زندگی می‌کنند و هسته اولیه یک خانواده را تشکیل می‌دهند. این تعهدات و جشن‌ها نشان‌دهنده تعهد عمیق و پایدار دو نفر به یکدیگر است و به ایجاد یک پایه محکم برای زندگی مشترک آینده کمک می‌کند.