بزرگنمايي:
آریا جوان - ایسنا / یک بدلکار سینما ابراز امیدواری می‌کند که تهیه‌کنندگان و فیلمسازان به استفاده از شیوه‌های نو و خلاقانه روی خوش بیشتری نشان دهند تا شاهد خسارات مالی و جانی کمتری در فیلم‌ها باشیم.
به گزارش ایسنا، امیر بدری -بدلکار سینما و سرپرست بدلکاران «فست فوروارد تیم» - که در سال‌های گذشته طراحی و اجرای بدلکاری در پروژه‌های تصویری متعددی را برعهده داشته، سال گذشته از ثبت یک دستگاه کنترل از راه دور اتومبیل خبر داد تا در فیلم‌ها یا سریال‌هایی که قرار است یک حادثه با اتومبیل داشته باشند، نیازی به حضور بدلکار در ماشین نباشد. او حالا تاکید دارد که روش‌های نو در بدلکاری - با وجود هزینه‌های سنگینی که ممکن است داشته باشند - باید بیشتر مورد توجه قرار گیرند تا خسارت‌های کمتری به پروژه‌ها وارد شود.
او که طراحی و بدلکاری فیلم‌هایی همچون «مغزهای کوچک زنگ‌زده»، «قاتل و وحشی»، «آرایش غلیظ»، «قاتل اهلی»، «جرم»، «متروپل»، «نهنگ عنبر 2»، «متری شیش‌ونیم» و نیز سریال‌های نمایش خانگی «قورباغه» و «هم‌گناه» را برعهده داشته، یادداشتی را در اختیار ایسنا قرار داده که در آن ضمن معرفی حرفه بدلکاری و اشاره به تاریخچه آن نکاتی را هم درباره خطرات و اسفاده از شیوه‌های نو بیان کرده است.
نگاهی به حرفه بدلکاری
وی در بخشی از این یادداشت با اشاره به اینکه «حرفه یک بدلکار انجام کارهای نمایشیِ خطرناک در فیلم‌ها و نماهنگ‌ها به جای هنرپیشه اصلی است و شامل کارهایی همچون پریدن از دیوار و هواپیما، بازی کردن در نقش کسی که بدنش در حال سوختن است، اجرای ورزش‌های رزمی و رانندگی‌های خطرناک می‌شود» نوشته است: پیش از به وجود آمدن جلوه‌های ویژه رایانه‌ای راهی بجز استفاده از افراد واقعی برای فیلمبرداری چنین صحنه‌هایی وجود نداشت. بدلکاری یک شاهکار فیزیکی غیرعادی، دشوار و دراماتیک است که ممکن است به مهارت خاصی نیاز داشته باشد، با اهداف هنری، معمولاً برای مخاطبان عمومی همچون مخاطبان تلویزیون، تئاتر یا سینما اجرا می‌شود. بدلکاری از ویژگی‌های فیلم‌های ژانر اکشن است و چنان نقش مهمی در افزایش واقعیت و هیجان آن‌ها دارد که با استفاده از فنون و تکنیک‌های مناسب، می‌تواند صحنه‌های خطرناک و پر از اکشن را به صورت ایمن و شگفت‌انگیز به اجرا درآورد؛ به طوری که بینندگان را در لبه صندلی خود نگه دارد.
فیلم «سریع و خشن»
تاریخچه بدلکاری در سینما
او در ادامه درباره تاریخچه بدلکاری نوشته است: «پیدا کردن اولین فیلمی که در آن از یک بدلکار اختصاصی استفاده شده، بسیار جای بحث دارد اما گزارش‌هایی از این کار در بین سال‌های ١٩٠٣ و ١٩١٠ میلادی وجود دارد. اولین حضور احتمالی بدلکار در فیلمبرداری، اجرای فرانک هانوی، در فیلم «سرقت بزرگ از قطار» بوده که در سال ١٩٠٣ میلادی در ایالت نیوجرسی فیلمبرداری شد. همچنین اولین بدلکاری با حقوق قابل بازبینی، در فیلم «کنت مونت کریستو» در سال ١٩٠٨ میلادی بوده که در آن با پرداخت فقط پنج دلار توسط کارگردان به آکروبات، یک پرش وارونه از روی صخره به دریا اتفاق افتاده است. هارولد لوید، تهیه‌کننده و بازیگر فیلم Last Safety در سال ١٩٢٣میلادی، اغلب به عنوان یکی از اولین کسانی در نظر گرفته می‌شود که از ابزارهای ایمنیِ فکر شده و با برنامه‌ریزی قبلی در اجرای فیلمبرداری و بدلکاری خود استفاده کرده است. در فیلمنامه، شخصیت «پسر روستایی» لوید، برای دستیابی به موفقیت به شهر می‌رود و در نهایت با یک بدلکاری، از یک ساختمان بلند بالا می‌رود. منتقدان در آن زمان ادعا می‌کردند که این فیلم دیدنی‌ترین کمدی هیجان‌انگیز و جسورانه در جهان است.
فیلم «!Safety Last»/ سال 1923
تمام سکانس بدلکاری در محل هتل آتلانتیک در برادوی در لس آنجلس آمریکا (که در سال ١٩٥٧ میلادی تخریب شده است) در ارتفاع واقعی فیلمبرداری شد اما کارگردان‌های فیلم، فرد سی نیومایر و سم تیلور دو ویژگی ایمنی را در نظر گرفتند: .١سکوهای مخفی در زیر بدلکار با تشک پوشیده شده بودند. بدلکار زیر لباس خود نیز، از تعداد زیادی پد ضربه گیر استفاده کرده بود. .٢بدلکار از طریق یک مهار ایمن، به سیم ایمنی متصل به ساختمان، متصل شد.»
پشت صحنه فیلم «!Safety Last»
بدلکاری با خودرو
در ادامه این یادداشت با اشاره به زمینه‌های مختلف بدلکاری در سینما و تلویزیون و اینکه بیشتر بدلکاری با خودرو مدنظر است، نوشته شده: «در بدلکاری با خودرو، در کنار تناسب جسمانی، اولین مهارت مورد نیاز، میزان بالای مهارت رانندگی است. قابلیت کنترل خودرو در سرعت‌های بالا، انجام مانورهای مختلف با خودرو، انجام حرکات نمایشی، قابلیت تمرکز بالا در شرایط بحرانی، از اولین شرایط مورد نیاز برای یک راننده بدلکار است ولی پرسشی که مطرح می‌شود این است که آیا هر راننده با مهارت بالای رانندگی می‌تواند راننده بدلکار خوبی باشد؟
در پاسخ به این پرسش ابتدا نیاز است که تفاوت رانندگی بدلکاری و رانندگی در دنیای واقعی (به عنوان مثال رقابت‌های اتومبیل‌رانی) را بررسی کنیم. در رانندگی در دنیای واقعی، هدف راننده غالبا هرچه سریع‌تر راندن و زودتر به خط پایان رسیدن است. فارغ از توجه به چگونگی اجرای نمایش، رانندگان همواره می‌کوشند کوتاه‌ترین مسیر ممکن را در پیست طی کنند. آن‌ها همواره تلاش می‌کنند تا خودرو در کنترل کامل بوده و کمترین میزان انحراف را از مسیر داشته باشند. به بیان فنی‌تر، هرچه تکان‌های عرضی بدنه خودرو کمتر باشد، در ثبت زمان و رکورد کوتاه‌تر بهتر است.
در رانندگی در دنیای واقعی، تمرکز راننده کاملا بر رانندگی خود است. رانندگی در مسیری کنترل شده انجام می شود و غالبا اتفاق غیر منتظره‌ای در مقابل راننده رخ نخواهد داد. راننده مسیری مشخص را بارها و بارها، فقط به قصد ثبت کمترین زمان ممکن طی می‌کند. حال آنکه در زمان انجام رانندگی بدلکاری، مهمترین جنبه رانندگی، چگونگی نشان دادن خودرو روی پرده جادویی است. به طوریکه هرچه تکان‌های عرضی بدنه خودرو بیشتر باشد، زیبایی بیشتری به نمایش گذاشته خواهد شد.
در رانندگی بدلکاری، زمان هیچ اهمیتی ندارد. نکته مهم، نقطه شروع، طی نمودن مسیر و رسیدن به نقطه نهایی، به زیباترین شکل ممکن از نظر سینمایی است؛ به طوریکه تمام این مراحل برای عوامل تولید شامل کارگردان، فیلمبردار و دیگر مجریان صحنه، کاملا درک شده و قابل پیش‌بینی باشد.
یکسان بودن مراحل حرکت در تکرارهای مختلف، نکته مهم دیگری در بدلکاری با خودرو است؛ به شکلی که در برداشت‌های متعدد، مسیر و نحوه حرکت خودرو کاملا مشابه و بدون تغییر باشد. این امر به سهولتِ تدوین تصاویر ثبت شده و نشان دادن پیوستگی آن از زوایای مختلف، کمک شایانی خواهد کرد. از دیگر تفاوت‌های رانندگی واقعی و بدلکاری، محیط اجرای رانندگی است. همانطور که قبلا اشاره شد، رانندگی در پیست، همواره در محیطی امن و قابل پیش‌بینی صورت می‌گیرد. حال آنکه در صحنه فیلمبرداری، عوامل کنترل‌ناپذیر بسیاری دست به دست یکدیگر می‌دهند و راننده بدلکار باید آمادگی وقوع هر رخداد غیر منتظره‌ای را داشته باشد. از عبور گربه و دیگر حیوانات گرفته تا تردد پیک موتوری با موتورسیکلت که راکب آن محو جریان فیلمبرداری شده، یا خارج شدن فردی از منزل یا خودروی خود در طول مسیر.
این فاکتورها در زمان تعدد حضور رانندگان در فیلمبرداری چند برابر شده و شرایط کار به شدت سخت‌تر می‌شود. به عنوان مثال در زمان تصویربرداری از صحنه‌های تعقیب و گریز، تعداد خودروهای مورد استفاده غالبا به بیشتر از 10 عدد خواهد رسید. ایجاد هماهنگی و اطمینان حاصل کردن از اینکه کلیه رانندگان از روند انجام کار مطلع باشند و بدانند که نقش و وظیفه هرکدام چیست، در زمان اندک قبل از شروع فیلمبرداری همواره از سخت‌ترین چالش‌های پیش روی یک سرپرست بدلکاری است.
از دیگر تفاوت‌های اصلی این دو رشته، خودروی مورد استفاده در فیلمبرداری است. چنانکه در زمان رانندگی در پیست، خودروی مورد استفاده راننده، کاملا آمادگی انجام رانندگی حرفه‌ای را دارد و برای این امر از نظر فنی، تقویت و متناسب با رانندگی راننده شخصی‌سازی شده است ولی در زمان فیلمبرداری، راننده مجاب به استفاده از خودروهای صحنه و فیلم است که غالبا از نظر فنی، دارای عملکرد مناسبی نبوده و در انجام حرکات موردنظر کارگردان، برای راننده مشکل‌ساز خواهند بود. زاویه دیگری که می‌توان از آن به رانندگی بدلکاری نگاه کرد انجام تصادف‌های مختلف، شامل تصادف خودرو با خودرویی دیگر، خودرو با عابر، خودرو با مانع و همینطور چپ شدن یا واژگون شدن خودرو است. انجام تصادف‌های مختلف به صورت واقعی و استفاده از بدلکاران، جذابیتی شگفت‌انگیز به تصاویر اضافه کرده، و آن را برای بیننده، واقعی‌تر و باورپذیرتر می‌نماید.
در تصادف خودرو با خودرو، آمادگی و ایمن‌سازی‌های لازم جهت حفظ جان رانندگان، به نسبت تصادف مورد نظر، و تقویت بخش‌های اصلی و آسیب‌پذیر، انجام خواهد شد. از تدابیر ایمنی برای این بدلکاری‌ها، می‌توان به وجود آمبولانس و کادر درمان اورژانس، خودروی اطفاء حریق و آتش نشانی در محل انجام تصادف اشاره کرد. پس از تدابیر امنیتی برای رانندگان، نکته مهم دیگر تامین امنیت عوامل صحنه توسط سرپرست بدلکاری است. به طوریکه پس از مشخص شدن نقطه تصادف، شعاع خطر احتمالی اطراف محل تصادف را بررسی و مشخص کرده و از ورود هر کدام از عوامل - جدا از بدلکاران - جلوگیری کند. تیم‌های امداد و نجات بدلکاری پیش از تصادف انتخاب شده و وظیفه هرکدام برای زمان بعد از تصادف، مشخص است. پس از انجام تدابیر امنیتی و در هنگام تصویربرداری، رانندگان نیاز به داشتن درک صحیحی از مسیر حرکت خود و لحظه و مکان برخورد، نسبت به زاویه‌ای که تصویربرداری می‌شود، دارند. به طوریکه اتفاق، در مرکز تصویر و تحت پوشش کلیه دوربین‌های فیلمبرداری موجود در صحنه صورت گیرد. پس از انجام تصادف، هیچ یک از عوامل صحنه، بجز تیم امداد بدلکاران، اجازه ورود به محدوده پرخطر را ندارند. پس از ورود تیم اجرایی بدلکاری و بررسی شرایط توسط سرپرست بدلکاری، تیم اجرایی نسبت به بیرون آوردن رانندگان اقدامات لازم را انجام داده و او پس از رفع کلیه خطرات احتمالی و اعلام کردن محدوده، اجازه ورود سایر افراد را می‌دهد.
عصر جدید بدلکاری در ایران از چه زمانی آغاز شد؟
در همین زمینه روند انجام بدلکاری در کشور ایران از ابتدا اینچنین نبوده است. بدلکاری در ایران را می‌توان در سه دسته زمان‌بندی کرد. قبل از فیلمفارسی و درگیری‌های کافه‌خانه‌ای، پس از فیلمفارسی و پس از ورود پیمان ابدی (بدلکار بین‌المللی ایران) به ایران.
در زمان اوج مـحبوبیت فیلم‌های معروف به فیلمفارسی، صحنه‌های درگیری در کافه و قــهوه‌خانه پــای ثابت فیلم‌های ایرانی بود ولی به ندرت جهت تصویربرداری از بدلکار استفاده می‌شد و خود بازیگر، بدون هیچگونه تجهیزات ایمنی یا حضور نیروهای امداد به انجام نقش و درگیری می‌پرداخت. با ورود پیمان ابدی به ایران، عصر جدیدی از بدلکاری در فیلم‌های ایرانی شکل گرفت. استفاده از تجهیزات ایمنی، تلفیق تصویربرداری با ورزش‌های هیجانی، طراحی قبلی و فکر شده و برنامه‌ریزی شده صحنه‌های اکشن و مهیج، دستاورد حضور پیمان ابدی در سینمای ایران بود که باعث رونق و توجه بیشتر به بدلکاری با موتور و خودرو در سینمای ایران شد.
نقطه تاریک این پیشرفت، نبود متخصص و تجهیزات امدادرسانی و نجات در زمان فیلمبرداری بود. امری که خود، باعث جان باختن پیمان ابدی در زمان فیلمبرداری شد. پس از این واقعه تلخ، حضور آمبولانس و نیروهای امداد در زمان انجام بدلکاری در صحنه‌های فیلمبرداری امری ضروری و غیرقابل مذاکره شد. نتیجه دیگر بروز اتفاقات ناگوار، روی آوردن بدلکاران به تکنولوژی‌های جدید، در راستای پایین آوردن ریسک انجام بدلکاری برای بدلکار است. به طوریکه بتوان صحنه‌های بدلکاری با خودروی خطرناک را بدون حضور بدلکار در داخل خودرو و از راه دور انجام داد.
نکته قابل توجه دیگر در زمینه استفاده از بدلکاری در رانندگی، حضور راننده - بدلکار در پلان‌های فیلمبرداری از داخل خودرو است که در چند سال اخیر در صنعت سینمای هالیوود بسیار انجام شده اما متاسفانه در کشور ما به دلیل هزینه‌های بالا و سرسام‌آاور و عدم اشتیاق تهیه‌کنندگان و فیلمسازان به استفاده از شیوه‌های نو و بدیع و خلاقانه، مورد استقبال چندانی قرار نگرفته و هر ساله شاهد وارد آمدن خسارات مالی و جانی هستیم چرا که بازیگر در زمان رانندگی و اجرای همزمان نقش خود، طبیعتا تمرکز کافی روی رانندگی نداشته و منجر به بروز حوادث جبران ناپذیر می‌شود.