آریا جوان - مدیر بهداشت، ایمنی، محیط‌زیست و پدافند غیرعامل (اچ‌اس‌ئی) شرکت ملی گاز ایران ضمن تشریح پروژه‌های محیط زیستی این شرکت و تأکید بر تعهد صنعت گاز برای کاهش آلودگی‌ها در عسلویه، اعلام کرد بخشی از ناترازی گاز با اجرای این پروژه‌ها جبران می‌شود.

به گزارش شانا، 15 خردادماه برابر با پنجم ژوئن روز جهانی محیط زیست است؛ روزی که از سوی سازمان ملل متحد برای افزایش آگاهی مردم برای نگهداری زیست‌بوم و ترغیب سیاستمداران به گرفتن تصمیم‌هایی برای رویارویی با تخریب محیط زیست و گونه‌های زیستی‌جانوری انتخاب شده ‌است. از سویی این سازمان دهه اخیر را «دهه احیای اکوسیستم‌ها» نام‌گذاری کرده است که افراد، گروه‌ها، دولت‌ها و سازمان‌ها از هر نوع می‌توانند در یک حرکت جهانی پیشگیری، توقف و معکوس کردن روند تخریب اکوسیستم‌ها را دنبال کنند.

سیدجلال نورموسوی در گفت‌وگو با خبرنگار شانا به این مناسبت، درباره جایگاه حفظ ‌محیط‌ زیست در صنعت گاز اظهار کرد: صنعت گاز به‌عنوان محور توسعه کشور سهم قابل توجهی در تأمین نیاز رو به رشد انرژی دارد. گاز طبیعی پاک‌ترین سوخت فسیلی شناخته می‌شود، از این رو می‌توان مدعی شد توسعه مصرف گاز طبیعی و جایگزینی آن با دیگر انواع منابع انرژی فسیلی به خودی خود می‌تواند در بهبود شرایط ‌محیط‌ زیست مؤثر باشد.
وی افزود: امروز به‌واسطه زیرساخت‌های عظیم و ارزشمندی که در زنجیره تأمین گاز ایجاد شده است، بخش اعظم تقاضای انرژی کشور از طریق گاز طبیعی تأمین و کمک قابل توجهی به کاهش آلودگی هوا در شهرها می‌شود، زیرا حفاظت محیط زیست یکی از اصول و ارزش‌های بنیادین حاکم بر فعالیت‌های شرکت ملی گاز ایران است و این موضوع به‌طور صریح از سوی مدیریت ارشد این شرکت در بیانیه خط مشی نظام یکپارچه ذکر شده و مورد توجه جدی مدیران و کارکنان است.
مدیر اچ‌اس‌ئی شرکت ملی گاز ایران رویکرد اتخاذشده نسبت به ‌محیط‌زیست در این شرکت را نشأت‌گرفته از نگاه فرهنگسازی دانست و تصریح کرد: در مجموعه صنعت گاز سعی شده با درک اهمیت موضوع در سطح مدیران و تسری آن در سطوح مختلف سازمان، همچنین از طریق برنامه‌ریزی اصولی و اتخاذ رویکردهای مبتنی بر پایداری و جلب مشارکت کارکنان پرتلاش این صنعت، حفاظت محیط‌زیست همواره و در همه شئون حرفه‌ای، به‌ویژه در فرآیندهای عملیاتی دارای مخاطرات محیط‌ زیستی و برنامه‌های توسعه پیش‌روی سازمان، به نحو شایسته مورد توجه قرار گیرد.
نورموسوی با اشاره به تناسب فعالیت‌ها، اقدام‌ها و برنامه‌های محیط زیستی شرکت ملی گاز ایران با شعار روز جهانی ‌محیط‌ زیست توضیح داد: پس از کنفرانس استکهلم در سال 1972 در سوئد مقرر شد هر سال روز پنجم ژوئن به‌عنوان روز جهانی ‌محیط‌ زیست تعیین شود که هم‌زمان، سازمان ملل متحد در قطعنامه‌ای برنامه ‌محیط‌ زیست سازمان ملل متحد (UNEP) را تصویب کرد.
وی ادامه داد: بر این اساس هر سال UNEP با توجه به معضلات محیط زیستی گریبانگیر جامعه برای این روز شعاری را تعیین می‌کند که برای امسال نیز با توجه به اینکه معضل پسماندهای پلاستیکی در جهان بسیار حاد و وخیم شده، شعار این سال را درباره این معضل جهانی و با عنوان «حل آلودگی پلاستیک» اعلام کرده است.
ممنوعیت استفاده از کیسه‌های پلاستیکی در دستور کار
مدیر اچ‌اس‌ئی شرکت ملی گاز ایران گفت: خوشبختانه دولت جمهور اسلامی‌ هم به این مشکل و معضل محیط زیستی واقف است و پارسال آیین‌نامه کاهش مصرف کیسه‌های پلاستیکی را ابلاغ کرد که پیرو ابلاغ این آیین‌نامه، مدیریت اچ‌اس‌ئی نیز ابلاغیه یادشده را طی مکاتبه‌هایی به همه شرکت‌های تابع ابلاغ و آنها را موظف کرد در برنامه‌ای کوتاه‌مدت استفاده از کیسه‌های پلاستیک را در شرکت‌ها ممنوع و از کیسه‌های پارچه‌ای، کاغذی یا پلاستیک‌های تجزیه‌پذیر استفاده کنند.
نورموسوی همچنین با اشاره به شعار سال 1402 با عنوان «مهار تورم، رشد تولید» و برنامه‌های محیط زیستی شرکت ملی گاز ایران برای پیاده‌سازی این شعار بیان کرد: یکی از موارد مهم محیط زیستی که با رشد تولید ارتباط مستقیم دارد، مهار گازهای ارسالی به مشعل است که افزون بر انتشار آلودگی، اتلاف منابع را هم به‌دنبال دارد. این در حالی است که ما پارسال در مرز قطع گاز قرار داشتیم.
وی افزود: از سویی وزارت نفت طبق برنامه ششم توسعه هم مکلف به مهار گازهای همراه و ارسالی به مشعل است و شرکت ملی گاز ایران هم همسو با این موضوع، پروژه‌های متعددی را در حال برنامه‌ریزی و اجرا دارد. از مهم‌ترین این پروژه‌ها می‌توان به پروژه‌های کاهش آلودگی هوای عسلویه اشاره کرد که به تصویب هیئت دولت نیز رسیده است.

جبران بخشی از ناترازی گاز با اجرای پروژه‌های محیط زیستی
مدیر اچ‌اس‌ئی شرکت ملی گاز ایران تصریح کرد: بر این اساس، پروژه‌های کاهش گازهای ارسالی به مشعل در منطقه پارس جنوبی در دو مرحله تعریف شده است که با اجرایی شدن مرحله نخست که شامل پروژه‌های یک ساله است، از سوزاندن حدود نیمی از حجم تعهد، جلوگیری می‌شود. در مرحله دوم هم که شامل پروژه‌های سه و پنج ساله ‌است، شاهد کاهش مشعل‌سوزی 50 درصد دیگر خواهیم بود.
به گفته نورموسوی، با جلوگیری از مشعل‌سوزی و برگرداندن گازهای در حال سوزاندن به چرخه گازرسانی کشور، افزون بر جبران بخشی از ناترازی گاز در فصل‌های سرد سال، از اعمال محدودیت گاز برخی صنایع در این فصل‌ها جلوگیری شده و به این صورت می‌توان در تحقق شعار امسال سهمی‌ را برعهده گرفت.
وی در ادامه در پاسخ به این پرسش که «برای حفظ ‌محیط‌زیست در مجموعه شرکت ملی گاز چه اقدام‌هایی در دستور کار است،» گفت: در عملیات‌های بهره‌برداری صنعت گاز، فرآیند شناسایی و ارزیابی جنبه‌های ‌محیط‌زیستی فعالیت‌های سازمان که فرآیندی عمومی و جاری در این شرکت و شرکت‌های تابع است، همه فعالیت‌های سازمان را از نظر اثر بر محیط زیست به‌طور جامع زیر پوشش قرار داده و جنبه‌های بارز از طریق اجرای اقدام‌های کنترلی مورد توجه قرار می‌گیرد.
تلاش برای حذف یا کاهش آثار نامطلوب محیط زیستی در پروژه‌های صنعت گاز
مدیر اچ‌اس‌ئی شرکت ملی گاز ایران اظهار کرد: از سوی دیگر، در پروژه‌های بزرگ شرکت نیز از طریق ارزیابی اثرهای ‌محیط‌ زیستی، آثار و تبعات ‌محیط‌ زیستی اجرای پروژه در مراحل ساختمانی و نصب و دوره بهره‌برداری پیش‌بینی می‌شود و با اتخاذ راهکارهای مناسب، آثار نامطلوب ‌محیط‌ زیستی پروژه‌ها، حذف می‌شود یا کاهش ‌می‌یابد.
نورموسوی توضیح داد: اجرای برنامه‌های مرتبط با استقرار مدیریت سبز، پروژه‌ها و اقدام‌های مربوط به مدیریت پسماندهای خطرناک و غیرخطرناک، تکمیل و بهسازی سامانه‌های جمع‌آوری، تصفیه و دفع اصولی پساب‌ها و فاضلاب‌ها، پروژه‌های بسیار گسترده مربوط به کاهش اتلاف منابع آب و انرژی، اقدام‌های مربوط پایش برخط و ادواری منابع آلاینده هوا و پساب و ده‌ها اقدام و پروژه مؤثر مطابق با رئوس اهداف خرد و کلان ‌محیط‌ زیستی ترسیم‌شده در سازمان، تاکنون اجرایی شده یا در حال اجراست.
وی همچنین با اشاره به برنامه‌های شرکت ملی گاز ایران برای کاهش انتشار آلاینده‌های هوا، آب، خاک در سال 1402 گفت: با توجه به حساسیت‌های مرتبط با آلودگی در منطقه عسلویه و متعاقب تصویبنامه هیئت وزیران در جریان سفر رئیس‌جمهوری وقت به منطقه، طرح جامع کاهش آلودگی منطقه ویژه اقتصادی پارس تدوین شد و در حال اجراست که این طرح، محورهای متنوعی از جمله پروژه‌ها و اقدام‌های منجر به کنترل و کاهش انتشار اکسیدهای گوگرد، طرح‌های کاهش و بازیابی گازهای ارسالی به مشعل و مانند آن دارد که با همکاری ارکان مختلف ذی‌ربط شامل شرکت مجتمع گاز پارس جنوبی در منطقه اجرا می‌شود.
مدیر اچ‌اس‌ئی شرکت ملی گاز ایران تأکید کرد: خوشبختانه صنعت گاز با درک اهمیت اجرای این طرح جامع، کارگروهی متشکل از نمایندگان بخش‌های مرتبط و مؤثر از شرکت پارس جنوبی و مدیریت‌های هماهنگی و نظارت بر تولید، برنامه‌ریزی، مالی و اچ‌اس‌ئی تلاش می‌کنند برنامه‌های مصوب در این حوزه مطابق زمان‌بندی تعیین‌شده، اجرا شود تا در آینده نزدیک شاهد به بار نشستن پروژه و بهره‌مندی همه ذی‌نفعان به‌ویژه همسایگان و ساکنان این مناطق از نتایج حاصل از اجرای پروژه‌ها باشیم.

اجرای طرح‌های کاهش گازهای ارسالی به مشعل و SO2
نورموسوی در ادامه درباره پروژه‌های گازهای ارسالی به مشعل در کشور بیان کرد: در دیگر پالایشگاه‌های گازی کشور شامل پالایشگاه شهید هاشمی‌نژاد و ایلام هم موضوع کاهش مشعل‌سوزی مطرح است که در پالایشگاه ایلام قرارداد طرح بازیابی گازهای ارسالی به مشعل امضا و در پالایشگاه شهید هاشمی‌نژاد نیز اجرای طرح بازیابی کاهش گازهای ارسالی به مشعل اجرایی شده است
به گفته وی، پروژه‌های کاهش انتشار SO2 نیز به صورت پروژه‌های یک ساله، سه ساله و پنج ساله فازبندی شده و در حال اجراست.
مدیر اچ‌اس‌ئی شرکت ملی گاز ایران تصریح کرد: افزون بر موارد یادشده، اقدام‌های جاری مرتبط با کاهش انتشار آلودگی در پالایشگاه‌های شرکت مجتمع گاز پارس جنوبی فهرستی بسیار مفصل و مشتمل بر اقدام‌های متنوع در حوزه‌های مدیریت پسماندها، پایش و کنترل آلاینده‌های هوا، تصفیه پساب‌های آلاینده و استقرار مدیریت سبز است که از سال‌های گذشته تاکنون همواره در حال اجرا و پیگیری بوده و دستاوردهای قابل توجهی به‌منظور کاهش انتشار آلودگی‌ها و تخریب محیط زیست به ارمغان آورده است.
متعهد به بهبود وضع محیط زیستی عسلویه
نورموسوی گفت: با این حال ما به این مقدار اکتفا نکردیم و همواره نگاه ویژه‌ای به پارس جنوبی به‌عنوان مهم‌ترین قطب تولید انرژی کشور داشته و داریم و متعهد به بهبود مستمر در همه زمینه‌ها، به‌ویژه کاهش آلودگی‌های محیط زیستی پالایشگاه‌های گاز آن منطقه هستیم.
وی افزود: از سویی، در سال‌های گذشته و در طرح‌های گازرسانی در دنیا و ایران، از کلتار برای پوشش لوله‌ها استفاده می‌شد اما پس از اینکه اثرات سوء محیط زیستی و بهداشتی آن مشخص و برای استفاده از آن محدودیت‌هایی در دیگر کشورها وضع شد، مدیریت اچ‌اس‌ئی نیز از سال 1395 پیگیر حذف این نوع پوشش شد، به نحوی که اکنون این پوشش از استانداردها IGS حذف شده و در شرکت‌های تابع هم استفاده نمی‌شود.
مدیر اچ‌اس‌ئی شرکت ملی گاز ایران اظهار کرد: مدیریت اچ‌اس‌ئی همچنین همسو با اجرای قانون مدیریت پسماندها، بر اساس سیاستگذاری‌های انجام‌شده، همه شرکت‌های تابع را مکلف کرده حداقل یک انبار مدیریت پسماند برای تفکیک و جداسازی و نگهداری موقت پسماندها احداث کنند و برای این منظور، به تدوین راهنمای تعیین الزام‌های احداث و بهره‌برداری از محل نگهداری موقت پسماند خطرناک اقدام کرد و پس از دریافت نظرات ذی‌نفعان، این راهنما به شرکت‌ها ابلاغ و جاری‌سازی شد.
نورموسوی در ادامه با اشاره به اقدام برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای و تغییرات اقلیمی گفت: متان و دی‌اکسیدکربن از مهم‌ترین گازهای گلخانه‌ای هستند که هر دو، در شرکت ملی گاز ایران تولید و منتشر می‌شود. گاز متان که مهم‌ترین جزء گاز طبیعی است، یک گاز گلخانه‌ای است که مطابق با برآوردهای اخیر اثرات آن بسیار بیشتر از دی‌اکسیدکربن است. پالایش، انتقال و توزیع گاز متان هم جزو فعالیت‌های شرکت ملی گاز است، بنابراین صنعت گاز در جلوگیری از انتشار آن وظیفه سنگینی به‌عهده دارد.

وی تأکید کرد: امکان انتشار این گاز در کل چرخه تولید تا مصرف گاز طبیعی وجود دارد. یکی از نقاط کلیدی برای انتشار گازهای گلخانه‌ای بحث انتشار گازهای مشعل است که پروژه‌های متعدد در این حوزه، تشریح شد و می‌تواند کاهش قابل ملاحظه‌ای در سرانه انتشار گاز گلخانه‌ای داشته باشد.
مدیر اچ‌اس‌ئی شرکت ملی گاز ایران ادامه داد: منابع دیگر انتشار شامل نشتی‌ها و تخلیه‌ گاز در طول خطوط انتقال و توزیع گاز است که برای حل این مشکل هم این خطوط در طول سال به‌طور مرتب نشت‌یابی و هرگونه نشتی در اسرع وقت برطرف می‌شود، همچنین اکنون در علمک‌های گاز که مهم‌ترین نقطه انتشار گاز طبیعی در شبکه توزیع گاز است، از اتصالات مفصلی که قابلیت انعطاف بالایی دارند، استفاده می‌شود و اتصالات قدیمی‌ غیرمفصلی هم به مرور در حال جایگزینی است که نقش مؤثری در کاهش انتشار گازها دارد.
نورموسوی یادآور شد: از سویی مطابق با الزام‌های UNFCC برای محاسبه مقدار انتشار گازها، باید ضرایب نشر بومی‌ برای تولیدکنندگان بزرگ توسعه یابد، به همین منظور شرکت ملی گاز در قالب دو پروژه پژوهشی در شرکت‌های گاز استانی و شرکت انتقال گاز، به تعریف پروژه پژوهشی اقدام کرده است و مشاوران ذی‌صلاح در حال مطالعه و تعیین و بسط ضرایب بومی‌ برای محاسبه مقدار انتشار هستند.